Με πρότυπο την Ουγγαρία

Από Το Ποντίκι 30.11.2011 (απ' όπου και το σκίτσο του Πάνου)

Ένα μαύρο σύννεφο πλανάται πάνω από την Ελλάδα, αφού οι παλινωδίες στον τρόπο δια­χείρισης της οικονομίας το τε­λευταίο τετράμηνο μας έφεραν με την πλάτη στον τοίχο. Ήδη η Ευρώπη έχει αρχίσει να ξανασκέφτεται το νέο δά­νειο προς τη χώρα μας, καθώς καλείται τώρα να βάλει το χέρι στην τσέπη για τους μεγάλους παίκτες με τις τεράστιες δανειακές ανάγκες, όπως η Ιταλία και η Ισπανία.

Το ενδεχόμενο δανεισμού πο­λύ μεγάλων κεφαλαίων προς την τρίτη και τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης θα τινάξει την μπάνκα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστω­τικής Σταθερότητας (EFSF) στον αέρα, τη στιγμή μάλιστα που ο πρόεδρός του Kλάους Ρέγκλινγκ παραδέχεται επισή­μως ότι δεν υπάρχει επενδυτικό ενδι­αφέρον και ότι δύσκολα ο προσωρινός μηχανισμός θα μαζέψει τα απαιτού­μενα χρήματα από τις αγορές ώστε να επαρκούν οι κεφαλαιακές ανάγκες.

Εύλογα όμως τίθεται το ερώτημα: Μήπως αυτό ήταν και το σχέδιο εξ αρ­χής; Διότι σε τέτοια περίπτωση – και το έχουμε επισημάνει εδώ και ενάμι­ση χρόνο – ο μόνος πόρος για δανει­σμό θα είναι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Κινήσεις αυτοκτονίας

Για την Ελλάδα όμως τα πράγματα εί­ναι εξαιρετικά δύσκολα, διότι βρισκόμαστε στη χειρότερη δυνατή δια­πραγματευτική θέση την κρισιμότερη περίοδο. Η ευθύνη των έξω είναι αδι­αμφισβήτητη, καθώς την παραδέχθηκε ακόμη και ο Ράιχενμπαχ λέγοντας ότι η επιβολή της επιτήρησης έγινε χωρίς τη «συνταγή στην τσέπη». Όμως δεν φταί­νε μόνο οι έξω. Δύο ήταν τα πρόσφατα μεγάλα πολιτικά λάθη που μας έφεραν έως εδώ:

1. Η «ταχυδακτυλουργική» κίνηση του Βενιζέλου να διώξει την τρόικα από την Αθήνα τον Σεπτέμβριο. Ήταν λίγο μετά την απόφαση της 21ης Ιουλί­ου για το «κούρεμα» των ομολόγων και το νέο δάνειο. Η τρόικα θα ερχόταν να αρχίσει τις διαπραγματεύσεις, να επι­θεωρήσει τις εξελίξεις στην οικονομία και να γνωμοδοτήσει για την εκταμίευ­ση της έκτης δόσης.

Η κίνηση αυτή από τότε μας είχε δη­μιουργήσει πολλά ερωτήματα για τη σκοπιμότητά της.

Καλό είναι να υπενθυμίσουμε ότι τα έως 8 δισ. ευρώ έπρεπε βάσει του χρονοδιαγράμματος να μπουν στα ταμεία μέ­χρι τα μέσα Σεπτεμβρίου! Ο Βενιζέλος, όμως, προσπαθώντας να κερδίσει πό­ντους στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ, αφού από τότε προετοιμαζόταν για την κα­ρέκλα του αρχηγού, αποφάσισε να το παίξει ήρωας.

Αποτέλεσμα; Την έκτη δόση ακόμη την περιμένουμε, η δυσπιστία έφτασε στο ζενίθ, οι αγορές μάς τιμώρησαν, η τρόικα ουσιαστικά δεν έχει ακόμη επιστρέψει και υποχρεωθήκαμε να υπο­χωρήσουμε σε πολλά ζητήματα και μέτρα προκειμένου να χρυσώσουμε το χάπι στους δανειστές. Έκτοτε το λουρί έσφιξε για τα καλά και οι ξένοι παρεμ­βαίνουν στην εσωτερική πολιτική της χώρας λες και είναι ξέφραγο αμπέλι.

Όχι πως αυτή δεν ήταν η πρόθεση και ο σχεδιασμός τους από την αρχή. Πάει πάνω από χρόνος που εμείς το εί­χαμε προαναγγείλει. Όμως είναι εξί­σου προφανές ότι οι άστοχες πολιτικές κινήσεις διευκόλυναν τους δανειστές και επιτηρητές της χώρας να περά­σουν χωρίς πολλές διατυπώσεις στο σκληρό σενάριο.

2. Αν η κίνηση Βενιζέλου έφερε τη χώρα στο χείλος του γκρεμού, η απίθανη «ιδέα» (προμελετημένη ή όχι...) του Γιώργου Παπανδρέου για το δημοψήφισμα ήταν αυτή που έδωσε το τελευταίο σπρώξιμο στο χάος και από τότε είμαστε σε ελεύ­θερη πτώση. Τότε βγήκαν πλέον ξε­κάθαρα από τα συρτάρια του Βερολίνου, της Ουάσιγκτον και των άλλων σκληροπυρηνικών χωρών τα σενάρια καθολικής ελεγχόμενης πτώχευσης της Ελλάδας.

Μια τρύπα στο νερό

Με απλά λόγια, έχουμε χάσει τρεις εξαιρετικά σημαντικούς μήνες, κατά τους οποίους θα έπρεπε να διαπραγ­ματευτούμε με νηφαλιότητα και να κλείσουμε το νέο δάνειο, τις διαπραγ­ματεύσεις με τους ιδιώτες πιστωτές, ώστε τον Δεκέμβριο να λαμβάναμε την πρώτη δόση του νέου δανείου και να είμαστε θωρακισμένοι μπροστά στον νέο, αγριότερο κύκλο αναταραχής που έχει ανοίξει για την ευρωζώνη.

Όμως τώρα δεν είναι μόνο η δυσπι­στία και οι επιστολές. Είναι πλέον η ξεκάθαρη εικόνα ότι συνεχώς κάνουμε μια τρύπα στο νερό, με δημοσιονομική πολιτική που συνεχώς πέφτει έξω και, αντί να ζητήσουμε αλλαγή πολιτικής, εμφανιζόμαστε στους δανειστές με την ίδια συνταγή: νέα μέτρα, νέους φόρους, περικοπή δαπανών (που δεν γίνε­ται) και αύξηση εσόδων από τη φοροδι­αφυγή (που δεν εισπράττονται ποτέ).

Ο Βενιζέλος στο Eurogroup παρου­σίασε τα «εντυπωσιακά» αποτελέσμα­τα... συλλήψεων για τη φοροδιαφυγή, κάτι όμως που άφησε τους ομολόγους του αδιάφορους. Βλέπετε έχουν ξυ­πνήσει και ρωτούν: «Τους πιάσατε, ωραία, αλλά αυτά που χρωστάνε τα έδωσαν;». Και βεβαίως η απάντηση εί­ναι «όχι»...

Η τρόικα έχει σηκώσει τα χέρια ψη­λά και με τα ελληνικά στοιχεία. Τρεις εβδομάδες μετά την ανακοίνωση των φθινοπωρινών προβλέψεων της Κομισιόν για έλλειμμα έως 9% φέτος και ύφεση γύρω στο 5,5%, ήρθαν στα χέρια των τροϊκανών τα πραγματικά νούμερα. Που δείχνουν ότι η ύφεση θα ξεπεράσει το 6% φέτος και το έλ­λειμμα μπορεί να αγγίξει ακόμα και το 10%!

Οι συνέπειες του εκτροχιασμού δεν είναι μόνο ότι έρχονται νέα μέτρα για τους συνήθεις ύποπτους (μισθωτούς, συνταξιούχους). Σχετίζονται άρ­ρηκτα και με τις διαπραγματεύσεις για το νέο δάνειο.

Βλέποντας αυτά τα νούμερα οι τρα­πεζίτες θέλουν επιπλέον εγγυήσεις για να συμμετάσχουν στο κούρεμα του χρέους και στο τραπέζι ξαναμπαίνουν οι εμπράγματες εγγυήσεις, τις οποίες – κατά τα λοιπά... – ξορκίζει η Αθήνα.

Επίσης, λόγω της μεγαλύτερης ύφε­σης, τα χρηματοδοτικά κονδύλια που αφορούν τη νέα δανειακή σύμβαση θα πρέπει να αυξηθούν. Όμως, με την κρί­ση να καλπάζει και να απειλεί ευθέως το οικονομικά ισχυρό κέντρο της ευρωζώνης, καμία χώρα δεν είναι πλέον δι­ατεθειμένη να βάλει πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη για την Ελλάδα.

Σενάρια καταστροφής

Ήδη τη χώρα μας, όπως προαναφέ­ραμε, για πολλούς λόγους τη θεωρούν «ξοφλημένη». Συνεπώς, με το EFSF να βρίσκεται και το ίδιο σε πολύ δυσχερή θέση, θεωρείται πάρα πολύ δύσκολο να ρισκάρουν οι Ευρωπαίοι για χάρη μας κεφάλαια τα οποία είναι δυσεύ­ρετα και πολύτιμα και τα οποία, ακόμη και αν εξευρεθούν, θα πρέπει να καλύ­ψουν τις πιο καυτές «τρύπες» της ευρωζώνης.

Έτσι, σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», στα γραφεία των Βρυξελλών και της Ουάσιγκτον, υπό τις οδηγίες του Βερολίνου, εξετάζονται δύο πιθανές λύσεις:

1. Η Ελλάδα να αναγκαστεί να απο­ταθεί στο ΔΝΤ για νέο δάνειο ή για την αύξηση των κονδυλίων του δεύ­τερου δανείου που έχει αποφασιστεί στις 27 Οκτωβρίου. Αυτό σημαίνει ότι το ΔΝΤ θα αναλάβει τη διαχείριση της χώρας, όπως έκανε π.χ. στην Ουγγα­ρία, και η Ε.Ε. θα έχει τη συν-εποπτεία στα δημοσιονομικά και σε ό,τι αφορά το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας που θα προκύψει από τις αλλαγές στην Ευρω­παϊκή Συνθήκη που θα επιβάλουν οι Γερμανοί.

Πληροφορίες του «Π» αναφέρουν πως η διαρροή στην Ιταλία από την κυβέρνηση Μόντι ότι εξετάζεται η αί­τηση δανείου από το ΔΝΤ ήταν «test balloon» για να δουν πώς θα αντιδράσουν οι αγορές στο ενδεχόμενο μια χώρα της ευρωζώνης να ανήκει τυπι­κά στο ευρώ αλλά να ελέγχεται από το ΔΝΤ.

2. Η δεύτερη πιθανότητα έχει να κάνει με τη διασύνδεση του νέου δανειακού πακέτου με μια ευρύτερη ελεγχόμενη πτώχευση, στο πλαίσιο του μηχανισμού ESM, όπου αναμένε­ται να επιβληθεί ως αναγκαία λύση. Ήδη ο γαλλογερμανικός άξονας κινεί­ται συντονισμένα προκειμένου να λά­βει ευρεία πλειοψηφία και να αλλάξει άμεσα τη Συνθήκη ώστε ο ESM να μπει σε εφαρμογή από την άνοιξη.

Σε αυτήν την περίπτωση η συμμετο­χή των ιδιωτών στο κούρεμα θα είναι και μη εθελοντική. Κατά τους Γερμα­νούς είναι η μόνη λύση, διότι έτσι θα πετύχουν δύο πράγματα:

♦ Να κουρευτεί το χρέος έως και 70%, αλλά τη χασούρα να την επωμιστούν

ως επί το πλείστον οι ιδιώτες.

♦ Και να μπει ταφόπλακα στην εθνική κυριαρχία της χώρας. Η οικονομική πολιτική θα ασκείται εξ ολοκλήρου από το νέο κλαμπ των χωρών που θα δημιουρ­γηθεί στην ευρωζώνη των δύο ταχυτή­των και η χώρα θα βρίσκεται σε ουσι­αστικό πάγωμα. Τα κοινοτικά κονδύλια θα κοπούν, το ίδιο και η ψήφος σε όλα τα Ευρωπαϊκά Συμβούλια.

Τυπικά η Ελλάδα πρέπει το αργότερο έως τις αρχές Μαρτίου να λάβει 80 δισ. ευρώ από το νέο πρόγραμμα (30 δισ. ευρώ για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, 30 δισ. ευρώ για τη χρηματοδό­τηση του PSI, συν 20 δισ. ευρώ για κάλυψη χρηματοδοτικών αναγκών), συν 9 δισ. ευρώ από το παλαιό πρόγραμμα.

Αν σε αυτά συνυπολογιστούν και οι προσωρινές εγγυήσεις ύψους 35 δισ. ευρώ, που θα κληθεί να δώσει το EFSF στην ΕΚΤ για την προσωρινή διασφάλιση της ρευστότητας των τραπεζών, τό­τε το σύνολο του δανεισμού προς την Ελλάδα από τον προσωρινό μηχανισμό ανέρχεται στα 125 δισ. ευρώ.

Αυτό είναι που φαίνεται πως έχουν αρχίσει να μην θέλουν οι δανειστές. Να μας δώσουν δηλαδή τόσα κονδύ­λια μέσα σε λίγους μήνες (παρά το γεγονός ότι συμφώνησαν το δάνειο να είναι εμπροσθοβαρές). Φοβούνται ότι, εάν τα λεφτά δοθούν και εν όψει εκλογών μέσα στην άνοιξη, η Ελλάδα θα παραλύσει και θα κατεβάσει ταχύ­τητα στην επιδιωκόμενη δημοσιονομι­κή εξυγίανση.

Αυτό όμως που φοβούνται περισσό­τερο είναι ότι, σε περίπτωση που μια νέα κυβέρνηση σχηματιστεί υπό τον Αντώνη Σαμαρά, θα έχει χρόνο μπρο­στά της – μήπως και... διάθεση; – να ζητήσει αναθεωρήσεις στη δημοσιονο­μική πολιτική.

Κλίμα» για τον Σαμαρά

Πάντως το κλίμα για τον Σαμαρά δεν είναι καθόλου καλό στην Ε.Ε. Και μπορεί πράγματι να υπήρξε λασπολογία εις βάρος του τον τε­λευταίο ενάμιση χρόνο, όμως ο ίδιος δεν φαίνεται να έχει κάνει τίποτε ουσιαστικό για να αντιστρέψει το κλίμα. Κινείται μόνο στο εσω­τερικό πολιτικό πεδίο. Όπως μας είπε Ευρω­παίος αξιωματούχος, μπορεί η επιστολή που έστειλε να ξεφούσκωσε λίγο την πίεση, όμως ο πρόεδρος της Ν.Δ. θα περάσει δύσκολα στη συνεδρίαση του ΕΛΚ στη Μασσαλία την επόμενη Τετάρτη.

Νέες συμμαχίες

Οι πιο «ενημερωμένοι» όμως φοβούνται ότι με τις εκλογές στην Ισπανία, με την πατα­γώδη δημοσιονομική αποτυχία των επιβλη­θέντων μέτρων στην Ελλάδα, αλλά και με την καθόλου καλή πορεία της Πορτογαλίας, μπορεί να δημιουργηθούν νέες συμμαχίες μεταξύ αυτών των τριών χωρών.

Ό,τι χειρότερο για τη Μέρκελ μια πιθανή εξέγερση του Νότου, την ώρα μάλιστα που επιχειρεί να ξεσκίσει τις ευρωσυνθήκες για να επιβάλει την πλήρη κυριαρχία της Γερμα­νίας στην ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ένω­ση...