Μνημόνιο και ΜΜΕ

Από την Αυγή

Του Αλέξη Μητρόπουλου*

Τα ΜΜΕ εντάσσονται σε ορισμένους κυρίαρχους οικονομικούς ομίλους με πολυσχιδείς δραστηριότητες. Υποστασιοποιούν τη λεγόμενη «διαπλοκή» οικονομικής και πολιτιστικής εξουσίας, με την έννοια της διαμόρφωσης των συνειδήσεων. Όλοι οι πρωθυπουργοί, περισσότερο ή λιγότερο συστημικοί, τους έχουν καταλογίσει, δικαίως ή αδίκως, ότι υπαγορεύουν κρίσιμες αποφάσεις της Πολιτείας. Στενά συνδεδεμένα και άμεσα εξαρτημένα από τις τράπεζες, η στήριξη των οποίων είναι το άμεσο μέλημα τής κυβερνητικής και μνημονιακής πλατφόρμας. (1)

Έκτοτε απεκδύθηκαν χωρίς προσχήματα το ένδυμα της αντικειμενικότητας και του πλουραλισμού στην ενημέρωση. Έτσι απεκρύβησαν πτυχές τής κρίσης που εξέθεταν την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, καθώς και τη νεοφιλελεύθερη Ευρωπαϊκή Τεχνοδομή και τους εκπροσώπους τής χρηματοοικονομικής βιομηχανίας.

Έπρεπε από κάποιες μεμονωμένες συνεντεύξεις διαπρεπών οικονομολόγων οι Έλληνες να ενημερώνονται για την αντικοινωνική και αντιαναπτυξιακή συνθήκη που τους επιβλήθηκε με την – ως φαίνεται – προκατασκευασμένη εφαρμογή του δόγματος - σοκ (2) μέσα στα ασφυκτικά πλαίσια που περιγράφονται αδρά από τον διάσημο καθηγητή Jeff Frieden της περίφημης Σχολής Διακυβέρνησης του Χάρβαρντ:

«…Τα συμφέροντα της χρηματοοικονομικής βιομηχανίας είναι τόσο ισχυρά ώστε το σύγχρονο πολιτικό σύστημα εξαρτάται πλέον σε μεγάλο βαθμό για τη λειτουργία του από το χρηματοοικονομικό κεφάλαιο…». (3)

Υπάκουοι στην κυριαρχία της, οι περισσότεροι δημοσιογράφοι προσπέρασαν ως μη υπάρχουσες τις εναλλακτικές διεξόδους του προμνημονιακού χρόνου, όπως επίσης και το ζήτημα της αποτυχημένης διαπραγμάτευσης που οδήγησε στο Μνημόνιο.

Η συντριπτική πλειονότητα των προβεβλημένων δημοσιογράφων στα τηλεοπτικά κανάλια, τους ραδιοσταθμούς και τις εφημερίδες το θεώρησαν ως δεδομένο, με την υπορρέουσα παραδοχή ότι επρόκειτο περί μείζονος κατορθώματος της ελληνικής πολιτικής και ως εκ τούτου ο λαός μας οφείλει να το τηρήσει ως ευαγγέλιο, παρότι και αυτός ακόμη ο Ντομινίκ Στρος Καν άφησε προχθές σαφείς αιχμές για την προ του Μνημονίου άσκοπη περιδίνιση. Σχεδόν όλοι χαρακτήρισαν «μονόδρομο» για τη σωτηρία της πατρίδας τον δρόμο του Μνημονίου, αν και γνωρίζουν ότι στα κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα δεν υπάρχουν τέτοιες απολυτότητες.

Στα δελτία ειδήσεων ή στις κεντρικές εκπομπές ενημέρωσης και γνώμης δεν κλήθηκαν οι επιστήμονες τής ανεξάρτητης διαλεκτικής σκέψης ή διανοητές στρατευμένοι στην πλουραλιστική αριστερή ιδεολογία.

Καταξιωμένοι στοχαστές, που χρόνια ασχολούνται με τα ζητήματα του χρέους και της χρηματοπιστωτικής κρίσης (και που είχαν επισημάνει από ετών την καταστροφική πορεία της αποπαραγωγικοποίησης, της πιστωτικής υπερεξάρτησης και το καταναλωτικό πρότυπο εισαγωγικού προσανατολισμού, με προέχον το πρόγραμμα εξαγοράς των κυβερνήσεων από τις κεντροευρωπαϊκές βιομηχανίες), απουσίαζαν από τα τηλεοπτικά πάνελ ή εκαλούντο σε εκπομπές μειωμένης ακροαματικότητας για την τήρηση των προσχημάτων.

Ποτέ δεν δόθηκε χρόνος για να εκτεθεί ο πλήρης συλλογισμός, δηλαδή να αποδοθούν τα κρισιακά, κοινωνικά και οικονομικά, φαινόμενα στις πραγματικές τους αιτίες, που – κατά την κλασική θεωρία και σκέψη – είναι οι ανισορροπίες που προξένησαν η Συναίνεση της Ουάσιγκτον και ο άκρατος νεοφιλελευθερισμός. Έτσι ο λαός δεν μπόρεσε να εμβαθύνει στα κοινωνικο-οικονομικά φαινόμενα και να ενημερωθεί, προκειμένου να επιλέξει και την πολιτική του συμπεριφορά. Μια απέραντη σύγχυση και συνακόλουθη φοβία επικράτησε αναφορικά με τους εναλλακτικούς δρόμους εξόδου από την κρίση.

Δεν γνωρίζουμε εάν η δημοσιολογική αυτή μονομέρεια και διαστρέβλωση της αλήθειας για τις πολιτικές του Μνημονίου ήταν αντικείμενο ενός συστηματικού «φροντιστηρίου» εκ μέρους της επικυρίαρχης τριαρχίας. Αυτό που αποδείχθηκε, όμως, κατά την περίοδο κυρίως των Αυτοδιοικητικών Εκλογών (το αποτέλεσμα των οποίων επικαλείται διαρκώς ως «έγκριση» του Μνημονίου «η συμμαχία των προθύμων»), είναι ότι ο Καλλικράτης υποθηκεύτηκε με το Μνημόνιο ΙΙ στις ανάγκες των δανειστών μας και ο λαός δεν ενημερώθηκε για τους απισχνούμενους πόρους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Τη συστηματική αυτή απόκρυψη της αλήθειας αποτολμήσαμε να αναδείξουμε, αλλά υποστήκαμε τις ύβρεις και τις λοιδορίες «στρατευμένων» μνημονιακών δημοσιογράφων, που είχαν ως αποστολή τη σπίλωση και εξόντωση των πολιτικών αντιπάλων τής κυρίαρχης άποψης.

Έτσι το Μνημόνιο κατέδειξε ότι τα ΜΜΕ ούτε ανεξάρτητα είναι ούτε αντικειμενικά. Ακριβώς όπως ήσαν και προ του Μνημονίου και όπως προβλέπεται να είναι και στο μέλλον! Απλώς, η μνημονιακή περίοδος έριξε τα προσωπεία και τα «φτιασιδώματα». 

Τα ΜΜΕ, στη συντριπτική τους πλειονότητα, εξυπηρετούν την κυρίαρχη άποψη που έχουν επιβάλει οι δανειστές μας, ενώ από τη φύση τους, από την ιστορία και την αποστολή τους ήσαν αυτά που έπρεπε να αποδομούν πρώτα τη μονομέρεια της συστημικής πολιτικής. Με αυτή τη στάση αντιστρατεύτηκαν την ανάγκη ενημέρωσης του λαού και κατήργησαν τη σύμφυτη με το δημοσιογραφικό λειτούργημα κριτική στάση.

Αυτό, όμως, που προξενεί τη μεγάλη εντύπωση είναι η επίθεση που εξαπολύουν εναντίον κάθε δημόσιου μορφώματος ή κοινωνικής ή εργασιακής συλλογικότητας. Δεν υπάρχει τομέας δημόσιας δραστηριότητας και μόρφωμα κοινωνικής οικονομίας που να μην έχει επικριθεί για τα οικονομικά του αποτελέσματα από τα ΜΜΕ. Αγνοούν παντελώς ότι οι δημόσιες επιχειρήσεις δημιουργήθηκαν εντός των πλαισίων του καπιταλιστικού συστήματος για να προσφέρουν τα απαραίτητα αγαθά και υπηρεσίες προς όλους τους πολίτες και επομένως επιτελούν κοινωνικό έργο.

Όταν πολλαπλασιάστηκαν κατά τη διάρκεια της μακράς Σοσιαλδημοκρατικής Συναίνεσης, θεωρήθηκε σύμφυτο με την αποστολή τους να είναι ελλειμματικές και να αιμοδοτούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό, αφού το ιδιωτικό κεφάλαιο έδειξε μεγάλη απροθυμία να επενδύσει σ' αυτές ως κοινωνικός χορηγός.

Ως εκ τούτου η ως άνω στάση των ΜΜΕ υπερβαίνει την αναμενόμενη προστασία των συμφερόντων τής ιδιωτικής οικονομίας και φανερώνει μια βαθύτερη ιδεολογική αλλοτρίωση και άγνοια της φύσης και της ιστορίας των δημόσιων οικονομικών τού προορισμού του κράτους. Εδώ βρίσκεται και η αιτία της μεγάλης κρίσης που διέρχονται.

Αυτή η κρίση δεν οφείλεται τόσο στο «πέρασμα» στη διαδικτυακή ενημέρωση και στην αυθόρμητη δημοσιογραφία της βάσης (όπως υποστηρίζεται τον τελευταίο καιρό για να δικαιολογηθεί η πτώση των αριθμών των φύλλων και της ακροαματικότητας), αλλά στο ότι το κοινό, δηλαδή οι πολίτες, απορρίπτουν τη «στημένη» ενημέρωση και τη μονομερή και επιλεκτική προβολή των ειδήσεων. Η αρχή έγινε με τις εφημερίδες και έπεται η συνέχεια.

Βεβαίως, στις αστικές κοινωνίες, ο Τύπος, η τηλεόραση, το ραδιόφωνο, οι κεντρικές πύλες του διαδικτύου θα είναι πάντα στα χέρια και κάτω από τον έλεγχο των κυρίαρχων οικονομικών και πολιτικών ελίτ. Η λοιδορία των πολιτικών αντιπάλων, η συκοφαντία των αντίθετων, η αγνόηση της άλλης φωνής, η επαγγελματική εξαφάνιση των ανταγωνιστών ήταν και παραμένει ο κανόνας επιβίωσης και κυριαρχίας. Μέχρι σήμερα όμως η στοιχειώδης δημοκρατική ευπρέπεια οδηγούσε στην τήρηση των προσχημάτων.

Η άτυπη αυτή συνθήκη φαίνεται πλέον ότι έχει διαρραγεί. Και το Μνημόνιο ήταν ο καταλύτης. Η άκριτη υποστήριξη του νεοφιλελεύθερου προτάγματος και της παράδοσης στις αγορές όλων των τομέων της κοινωνικής δραστηριότητας, της οικονομίας, του Πολιτισμού, της Υγείας, της Παιδείας κ.ο.κ. δεν εκδηλώνεται μόνον λόγω ιδεολογικού φονταμενταλισμού, αλλά και για τον αποκλεισμό τής εναλλακτικής οργάνωσης του μέλλοντος.

Οι πολίτες έχουν αντιληφθεί αυτή τη συμπεριφορά και σιγά-σιγά αποστρέφουν το πρόσωπό τους από την καθημερινή αυτή συνειδησιακή αλλοτρίωση. Αλλά τα κυρίαρχα ΜΜΕ δεν φαίνεται να κατανοούν την κομβική αυτή λαϊκή στροφή και ωρίμανση.

Η άκριτη υποστήριξη των πολιτικών τού Μνημονίου δείχνει ότι τα ΜΜΕ έστρεψαν την πλάτη τους στην Κοινωνία και αυτό αρχίζουν τώρα να πληρώνουν. Δεν προσλαμβάνουν την προϊούσα απίσχνανση της επιρροής τους ως έλλειμμα δημοκρατίας. Αν ερμήνευαν σωστά τη συγκυρία, θα έπρεπε να δώσουν (και για το συμφέρον τους) χώρο στην ελεύθερη, αντικειμενική και πλουραλιστική ενημέρωση.

Η επιθετικότητα και η ειρωνεία που ζήσαμε κατά την προεκλογική περίοδο αποπροσανατολισμού τού λαού από τα κυρίαρχα διακυβεύματα, ουσιαστικά δείχνει την αντικειμενική αδυναμία των ελληνικών ΜΜΕ να αντέξουν τις άλλες, αντίθετες ή διαφορετικές, απόψεις από αυτές που τα ίδια ήθελαν πάση θυσία να προωθήσουν και να επιβάλουν. Και αν δεν απαλλαγούν από αυτήν την «τυποκτόνα» νοοτροπία, τότε η κατάρρευσή τους, αργά ή γρήγορα, θα είναι πλήρης. Κι αυτό θα βλάψει ακόμη περισσότερο τη λυμφατική μας δημοκρατία.


* Ο Αλέξης Π. Μητρόπουλος είναι πανεπιστημιακός και Πρόεδρος της Ένωσης για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕNΥΠΕΚΚ). a-mitrop@otenet.gr

1. Βλέπε τα εύστοχα άρθρα του Νίκου Κοτζιά στο περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχη 44 και 47.


δεν προβληματίστηκαν για το ποια πλευρά θα υποστηρίξουν μετά την ψήφιση του Μνημονίου (νόμος 3845/6.5.2010).


2. Βλέπε Ναόμι Κλάιν «Το δόγμα του σοκ», Εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη.


3. Βλέπε εφημ. «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» της 3.10.2010.