Παραλογισμοί και παρανομία...

Από την Καθημερινή, 16.03.2010

Του Πάσχου Μανδραβέλη

Είναι σίγουρο ότι, αν μπορούσαν, οι δισκογραφικές εταιρείες θα είχαν ποινικοποιήσει και το σφύριγμα. Διότι και αυτό έχει κάποιο μελωδικό σκοπό, οπότε υπό την ευρεία έννοια των δικαιωμάτων – όπως οι Αμερικανοί προωθούν παγκοσμίως – είναι παραβίαση της πνευματικής ιδιοκτησίας. Αν μάλιστα περάσουν και κάποιο νόμο για πληρωμή δικαιωμάτων από όσους σφυρίζουν, θα αυξηθεί και η απασχόληση: θα χρειαστούν εκατοντάδες «σφυριχτοφύλακες» που θα περιδιαβαίνουν τους δρόμους για να μαζεύουν τα «νόμιμα» ποσοστά.

Μπορεί να φαντάζει αστείο, αλλά με τη φόρα που έχουν πάρει οι επιχειρήσεις media μπορεί σύντομα να το δούμε κι αυτό. Ποιος θα φανταζόταν πριν από μερικά χρόνια ότι θα γίνονταν στην Ελλάδα συλλήψεις (!) διαχειριστών ιστοσελίδων, οι οποίοι δεν μοίραζαν οπτικοακουστικό υλικό, αλλά μεσολαβούσαν μεταξύ των χρηστών οι οποίοι αντάλλασσαν αρχεία ήχου ή εικόνων.

Αυτή η ανταλλαγή ήταν παλαιότερα νόμιμη στο πλαίσιο της δικαιολογημένης χρήσης. Τώρα, με τις πιέσεις των λόμπι στις ΗΠΑ, ποινικοποιούνται παγκοσμίως.

Το πρόβλημα ξεκινά από τις ΗΠΑ. Η βιομηχανία των media φθίνει επειδή η τεχνολογία άλλαξε τους όρους διανομής των προϊόντων. Παλιά, τα πνευματικά έργα χρειάζονταν κάποιο υλικό μέσο (χαρτί, βινύλιο κ.λπ.) για να ανατυπωθούν. Τώρα τα αντίγραφα γίνονται με μηδενικό κόστος και χωρίς υλικό μέσο. Οι επιχειρήσεις media, όμως, επειδή έχουν γιγαντωθεί, αδυνατούν να κατανοήσουν ότι η εποχή άλλαξε και πρέπει να αλλάξουν τον τρόπο λειτουργίας των.

Όπως γίνεται με τη δημόσια γραφειοκρατία, έτσι και οι ιδιωτικές γραφειοκρατίες των επιχειρήσεων καταφεύγουν στην ισχύ του κράτους για να εξασφαλίσουν την προσοδοθηρία τους σε βάρος της κοινωνίας. Έτσι, ενώ η ισχύς των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας των πνευματικών έργων πρωτοξεκίνησε για μια οκταετία, σήμερα με την ψήφο των – νομίμως αργυρώνητων – Αμερικανών βουλευτών έφτασε τα 70 χρόνια. Οι εταιρείες media χρηματοδοτούν τις προεκλογικές τους καμπάνιες κι αυτοί, κάθε φορά που λήγει η προστασία ενός πνευματικού έργου, προσθέτουν μια εικοσαετία.

Έγινε το 2004: λίγο πριν λήξει το copyright του Μίκι Μάους («ανήκει» στην Disney), το Κογκρέσο πέρασε νόμο που επέκτεινε την ισχύ «προστασίας» των πνευματικών έργων από τα 50 στα 70 χρόνια. Το 2012 λήγει το copyright των πρώτων ηχογραφήσεων των Beatles. Στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήδη ξεκίνησαν συζητήσεις για παράταση του copyright για είκοσι ακόμη χρόνια.

Στην ουσία, δηλαδή, έχουμε μια νομιμοποιημένη κλοπή δημόσιας περιουσίας (όταν τελειώνει η προστασία, τα πνευματικά έργα γίνονται δημόσιο κτήμα) προς όφελος, υποτίθεται, των καλλιτεχνών. Μόνο που, μετά 50 χρόνια προστασίας, δεν ζει κανείς απ’ αυτούς να την απολαύσει. Η προστασία είναι μόνο των εταιρειών, οι οποίες, σημειωτέον, δίνουν στους καλλιτέχνες 2-7% των εσόδων.

Η αμερικανική ισχύς επιβάλλει αυτόν τον κερδοφόρο για λίγους παραλογισμό σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Ακόμη και η νόμιμη στο παρελθόν ανταλλαγή πνευματικών έργων (π.χ. ο δανεισμός ενός βιβλίου) θεωρείται από τις εταιρείες – και διώκεται από τις αστυνομίες – ως κλοπή. Και όχι μόνο διώκεται, αλλά η ημέτερη ΕΛ.ΑΣ. πλειοδοτεί αφενός με συλλήψεις και αφετέρου με την αναπαραγωγή στα Δελτία Τύπου της ψευδών στατιστικών στοιχείων που ανερυθρίαστα κυκλοφορούν διάφοροι λομπίστες της παράλογης ιδιοκτησίας.