«Εξωστρεφής» υποτέλεια

Από Το Ποντίκι 24.3.2011 (απ' όπου και το σκίτσο του Πάνου)

Του Δημήτρη Καζάκη

οικονομολόγου - αναλυτή

Η απόφαση για άμεση εμπλοκή της Ελλάδας στη στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη, πρώτη φορά μετά την Κορέα, φανερώνει ακόμη μια φορά πόσο επικίνδυνη και πόσο αδίστακτη είναι η σημερινή κυβέρνηση. Ο πρωθυπουργός είπε στη Βουλή ότι η Ελλάδα παρέχει μόνο «επικουρική υποστήριξη και δεν συμμετέχει στις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Λιβύη», παρότι ολόκληρος ο διεθνής Τύπος στις ΗΠΑ, τη Γαλλία και τη Γερμανία βοά για τις δεσμεύσεις εμπλοκής που έχει αναλάβει η Ελλάδα. Ειδικά σε περίπτωση που οι επιχειρήσεις στη Λιβύη πάρουν σε μάκρος και απαιτήσουν, εκτός όλων των άλλων, χερσαία εισβολή.

Το γεγονός ότι ακόμη και η «επικουρική υποστήριξη» αντιβαίνει στις διατάξεις του συντάγματος, που απαιτούν ως μοναδική αποστολή των ενόπλων δυνάμεων της χώρας την εθνική άμυνα, δεν φαίνεται να απασχολεί κανέναν στην κυβέρνηση.

Ο κ. Παπανδρέου χαρακτήρισε θέμα εθνικής σημασίας την κατάσταση στη Λιβύη και είπε: «Η Ελλάδα δεν πρόκειται να γίνει ο επιτήδειος ουδέτερος στις εξελίξεις στην περιοχή. Η στάση αυτή δεν θα βοηθούσε τα εθνικά συμφέροντα», ανέφερε ο πρωθυπουργός και δικαιολόγησε τις επιλογές της διεθνούς κοινότητας για τη Λιβύη, ώστε, όπως ανέφερε, να αποφευχθεί η ομαδική σφαγή αμάχων και ένα συνεπαγόμενο μαζικό κύμα μετανάστευσης, καθώς και για να υπηρετηθούν οι δημοκρατικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή.

Το γεγονός είναι ότι ο κ. Παπανδρέου και η παρέα του σίγουρα δεν είναι «επιτήδειοι ουδέτεροι»: έχουν αποδείξει ότι είναι απλά επιτήδειοι. Η «επικουρική υποστήριξη» στην ιμπεριαλιστική σφαγή του λιβυκού λαού, προκειμένου να μετατραπεί η Λιβύη σε προτεκτοράτο των πετρελαϊκών και άλλων επιχειρηματικών συμφερόντων της αγοράς, έδωσε μια ακόμη ευκαιρία στη σημερινή κυβέρνηση να αποδείξει πόσο ανοιχτή είναι στις διεθνείς αγορές και πόσο αξιόπιστη όταν αναλαμβάνει δεσμεύσεις έναντι του επενδυτικού υπόκοσμου που ακολουθεί τις στρατιές της Δύσης στις «ανθρωπιστικές επεμβάσεις» της ανά την υφήλιο.

«Ως χώρα έχουμε συμφέρον να συμβάλουμε στην ενίσχυση της διεθνούς μας αξιοπιστίας χωρίς τη λογική των δύο μέτρων και δύο σταθμών», ανέφερε ο κ. Παπανδρέου ξεκαθαρίζοντας ότι και η συμμετοχή σε επεμβάσεις αποτελεί μέρος της αποκατάστασης της αξιοπιστίας στις διεθνείς αγορές.

Η συμμετοχή της κυβέρνησης Παπανδρέου δεν οφείλεται μόνο ή απλά στις προφανείς σχέσεις δουλικότητας που τη διακρίνει απέναντι στο ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Συνιστά μια σοβαρή αλλαγή του βασικού δόγματος της εξωτερικής πολιτικής, η οποία συνδέεται άρρηκτα με την προσέγγιση με το Ισραήλ και αποκαλύπτει την ένταξη της Ελλάδας στους πολεμικούς σχεδιασμούς των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου.

Συνιστά επιπλέον απόδειξη της σύμφυσης, της απροκάλυπτης ταύτισης αυτής της κυβέρνησης με τα πιο αδίστακτα και κερδοσκοπικά συμφέροντα της διεθνούς αγοράς. Η εμπλοκή της χώρας στις επιχειρήσεις στη Λιβύη εξυπηρετεί άριστα το καρτέλ πετρελαίου της Μεσογείου με έδρα τη Μασσαλία, στο οποίο περιλαμβάνονται και τα πάλαι ποτέ κρατικά Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε.

Γι' αυτό και η Γαλλία, που οι δικές της πετρελαϊκές επιχειρήσεις, μαζί με την ισπανική Repsol, ηγούνται του καρτέλ, βιάστηκε να επιτεθεί στη Λιβύη χωρίς να περιμένει ούτε καν τις ΗΠΑ.

Ευκαιρία κερδοσκοπίας

Η επιχείρηση στη Λιβύη προσφέρει μια ιδανική ευκαιρία κερδοσκοπίας με τις τιμές του πετρελαίου, οι οποίες πολλοί παρατηρητές πιστεύουν ότι μπορεί να εκτιναχθούν έως και τα 220 δολ. το βαρέλι στο τέλος του 2011. Προσφέρει επίσης την ευκαιρία για ανεξέλεγκτες ανατιμήσεις στις τιμές διύλισης, που αποφασίζονται στην έδρα του καρτέλ στη Μασσαλία και πληρώνει η ελληνική οικονομία στο μονοπώλιο του ομίλου Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε.

Έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι ο όμιλος, που ουσιαστικά μονοπωλεί τον τομέα διύλισης πετρελαίου και διακίνησης καυσίμων στη χώρα, παρουσίασε καθαρά κέρδη το 2010 της τάξης των 180 εκατ. ευρώ, παρά την κρίση και τη συρρίκνωση της οικονομίας.

Ο κύριος διευθύνων σύμβουλος του ομίλου σχολίασε: «Πετύχαμε ικανοποιητικά αποτελέσματα λόγω του καλύτερου διεθνούς περιβάλλοντος διύλισης, της αύξησης των τιμών πετρελαίου, της ενδυνάμωσης του δολαρίου καθώς και της σημαντικής προόδου στα έργα βελτίωσης αποδοτικότητας, τα οποία αντιστάθμισαν το δυσμενές περιβάλλον στην εγχώρια αγορά».

Με άλλα λόγια τα Ελληνικά Πετρέλαια εξαρτούν την κερδοφορία τους από τη χειραγώγηση των τιμών, την κερδοσκοπία σε διεθνές επίπεδο και φυσικά την «εξωστρέφειά» τους. Δηλαδή την επέκταση σε γειτονικές χώρες με τον έλεγχο της διύλισης στο κράτος των Σκοπίων, αλλά και με την ΕΚΟ, η οποία ελέγχει σημαντικό μέρος του δικτύου καυσίμων σε Σερβία και Βουλγαρία, όπου σημείωσε αύξηση κερδών το 2010 κατά 25%.

Ένας από τους λόγους ήταν και η αυξημένη κίνηση από Βορειοελλαδίτες που μεταβαίνουν σ’ αυτές τις χώρες για να γεμίσουν τα ρεζερβουάρ με χαμηλότερες τιμές.

Την κερδοσκοπία με τις τιμές και την αυξανόμενη εξωστρέφεια του μονοπωλίου της διύλισης, αλλά και του διεθνούς καρτέλ καυσίμων υπηρετεί, εκτός όλων των άλλων, η εμπλοκή της κυβέρνησης στον τυχοδιωκτισμό του ΝΑΤΟ στη Λιβύη.

Άλλωστε ο πρωθυπουργός της χώρας δεν χάνει ευκαιρία να θριαμβολογεί για τη δυναμική των εξαγωγών τους τελευταίους μήνες, η οποία οφείλεται κατά κύριο λόγο σε μια εντυπωσιακή άνοδο της εξαγωγής πετρελαιοειδών γύρω στο 25%. Ούτε εμιράτο πετρελαίων να ήταν η Ελλάδα. Αν και πολύ φοβάμαι ότι η χώρα έχει μετατραπεί σε τυπικό εμιράτο, όχι πετρελαίων, αλλά τυχοδιωκτών της οικονομίας και της πολιτικής.

Αυτή ακριβώς η ταύτιση συμφερόντων κυβέρνησης, μονοπωλίων και καρτέλ, ειδικά στον τομέα του πετρελαίου και των καυσίμων, αλλά και σε άλλους τομείς, ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο που θα σημάνει την άμεση εμπλοκή της χώρας σε πολύ άσχημες περιπέτειες στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και τα Βαλκάνια, καθώς η Δύση επέλεξε να την αναφλέξει με αυτόν τον τρόπο.

Κι όλα αυτά για να ενισχυθεί η «επιχειρηματική εξωστρέφεια» της ελληνικής οικονομίας.

«Τέλος» η εσωτερική αγορά

Θα πρέπει να έχουμε καθαρό ότι, καθώς η εσωτερική αγορά πεθαίνει, χάνει κάθε δυναμική τζίρου και αγοραστικής δύναμης, το μόνο που μένει για μια πολιτική εξουσία που αρνείται να σπάσει τα δεσμά της εξάρτησης και της υποτέλειας είναι η εξωστρέφεια.

Τι σημαίνει αυτό; Ότι οι κυβερνήσεις από εδώ και μπρος θα είναι πιο επιρρεπείς και πρόθυμες να ενισχύσουν τυχοδιωκτικές επιχειρήσεις στο εξωτερικό επ' ωφελεία οικονομικών ομίλων και επιχειρηματικών συμφερόντων που δεν ενδιαφέρονται πια τόσο για την εγχώρια αγορά.

Άλλωστε η προοπτική είναι, με ή χωρίς δημόσιο χρέος, να συρρικνωθεί δραματικά η εγχώρια καταναλωτική ζήτηση τόσο των νοικοκυριών όσο και του κράτους. Αυτό σημαίνει ότι δεν προβλέπεται ανάκαμψη της εσωτερικής αγοράς τουλάχιστον στο μεσοπρόθεσμο μέλλον. Γι’ αυτό δίνεται τέτοια έμφαση στη λεγόμενη εξωστρέφεια των επιχειρήσεων και της οικονομίας.

Οι πολιτικές του μνημονίου δεν συντρίβουν μόνο τις βιοτικές λειτουργίες της εγχώριας αγοράς σε επίπεδο εισοδημάτων, παραγωγής και αγοραστικής δύναμης, αλλά και την προοπτική της.

Στο νέο αναπτυξιακό πρότυπο που σφυρηλατείται με όλη τη βαρβαρότητα που διακρίνει το ΔΝΤ και την Ε.Ε. η εγχώρια αγορά θα επιβιώνει μόνο ως απόηχος των εξωστρεφών δραστηριοτήτων και εξαγωγικών επιδόσεων συγκεκριμένων μονοπωλιακών ομίλων. Κι όχι ως εσωτερική έκφραση της αγοραστικής δύναμης κυρίως των λαϊκών εισοδημάτων, όπως συνέβαινε μέχρι την Τετάρτη.

Αυτό σημαίνει, αφενός, ότι οι επιχειρήσεις, ιδίως οι μικρές και μεσαίες, που εξαρτώνται από την εσωτερική αγορά, δεν έχουν ούτε παρόν ούτε, πολύ περισσότερο, μέλλον. Θα επιβιώσουν μόνο εκείνες που θα λειτουργούν ως υπεργολάβοι των μεγάλων καρτέλ εξαγωγικού ή εξωστρεφούς χαρακτήρα.

Σημαίνει αφετέρου ότι η χώρα μετατρέπεται ανοιχτά σε εφαλτήριο τυχοδιωκτικών επιχειρήσεων από και προς το εξωτερικό, τόσο στο επίπεδο της οικονομίας όσο και στο επίπεδο της πολιτικής. Με άλλα λόγια η ίδια η επιβίωσή της θα εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από το πόσο ανοιχτή θα είναι στις πιο αδίστακτες δυνάμεις της διεθνούς αγοράς και της διεθνούς πολιτικής.

Κι αυτό είναι που θα τη σπρώχνει συνεχώς σε μια όλο και πιο ενεργό συμμετοχή σε ιμπεριαλιστικούς τυχοδιωκτισμούς, σε πολεμικές εμπλοκές, σε βίαιες αλλαγές συνόρων και σε κάθε είδους στρατιωτικοπολιτικές επιχειρήσεις αναδιάταξης σφαιρών επιρροής.

Μπορεί πράγματι η τωρινή κυβέρνηση να είναι η χειρότερη, η πιο αδίστακτη και η πιο επικίνδυνη για τη χώρα που έχει υπάρξει από την εποχή του εμφυλίου, αλλά αυτό δεν οφείλεται απλώς στον κ. Παπανδρέου και την παρέα του. Οφείλεται πρώτα και κύρια στο πώς οικοδομείται η οικονομία και η πολιτική της χώρας υπό το καθεστώς χρεοκοπίας που έχει επιβληθεί στον εργαζόμενο λαό.

Γι' αυτό δεν μπορούμε να απαλλαγούμε από αυτή την καταστροφική προοπτική μόνο με το να ξεφορτωθούμε την κυβέρνηση Παπανδρέου, έστω κι αν κάτι τέτοιο αποτελεί πρώτη και βασική προϋπόθεση για οτιδήποτε άλλο.

Χρειάζεται ανατροπή των κυρίαρχων επιλογών και πλαισίων άσκησης πολιτικής. Χρειάζεται ανατροπή ολόκληρου του καθεστώτος που οικοδομείται υπό την κηδεμονία του ΔΝΤ και της Ε.Ε. Χρειάζεται το τσάκισμα όλων των μονοπωλιακών καταστάσεων, των καρτέλ και των τραστ που κυριαρχούν στην ελληνική οικονομία και αναπαράγονται στη διακυβέρνηση της χώρας μέσα από το υπάρχον πολιτικό σύστημα.

Ευρωπαϊκή δυστοκία για ευρωπακέτο

Οι υπουργοί Οικονομικών κατέληξαν τη Δευτέρα σε ένα συνολικό πακέτο για το ευρώ, που αφορά τόσο το προσωρινό Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας όσο και τον Μόνιμο Μηχανισμό Στήριξης του ευρώ. Η συμφωνία που πέτυχε το Eurogroup για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ΕΜΣ) είναι ιδιαίτερης σημασίας και θα οδηγήσει στη συνολική λύση της κρίσης χρεών στην ευρωζώνη, επισήμανε από τις Βρυξέλλες ο Αμαντέο Αλταφάζ, εκπρόσωπος του επιτρόπου Οικονομίας Όλι Ρεν.

Κατά την τακτική ενημέρωση της Επιτροπής προς τους δημοσιογράφους ο Αλταφάζ τόνισε ότι η συμφωνία, που θα ισχύσει από τον Ιούνιο του 2013, οδηγεί στην επικύρωση της συνολικής λύσης στην κρίση χρέους, «για την οποία όλοι εργάστηκαν σκληρά τον τελευταίο μήνα».

Επανέλαβε ότι θεμελιώδης παράγοντας γι' αυτή τη συνολική λύση είναι το πακέτο περί οικονομικής διακυβέρνησης. Στο πακέτο αυτό περιλαμβάνονται οι υποχρεώσεις των κρατών - μελών για δημοσιονομική προσαρμογή, τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν σε εθνικό επίπεδο για δημοσιονομική σταθεροποίηση, αλλά και οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.

Οι γερμανικές εφημερίδες αναφέρθηκαν στη συμφωνία με τίτλους όπως «190 δισ. από το Βερολίνο για το ευρωπακέτο διάσωσης» ή «Η Γερμανία επωμίζεται πάνω από το ένα τρίτο της συνολικής επιβάρυνσης». Χαρακτηριστικό είναι το ρεπορτάζ της οικονομικής εφημερίδας Handelsblatt (21.3):

«Η Γερμανία θα διασφαλίσει στο μέλλον εγγυήσεις για το ευρώ ύψους εκατοντάδων δισ. Η εισφορά της μεγαλύτερης χώρας της ευρωζώνης στον καινούργιο μηχανισμό διαχείρισης των κρίσεων κυμαίνεται γύρω στα 190 δισ. ευρώ».

Πάνε για Ιούνιο

Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε τόνισε στη σύνοδο των υπουργών Οικονομικών ότι το ευρώ συνιστά ζωτικό συμφέρον για τη Γερμανία: «Η αποτυχία του συνεπάγεται ανυπολόγιστες οικονομικές συνέπειες για τη Γερμανία, για τις οποίες δεν θα μπορούσε κανείς να αναλάβει την ευθύνη».

Ωστόσο ανοιχτό παραμένει όμως ακόμη το πώς θα διευρυνθεί το πλαφόν του προσωρινού μηχανισμού στήριξης στα 440 δισ. ευρώ από τα μέχρι τώρα 250. Εάν συνυπολογιστούν μόνον εγγυήσεις, τότε η Γερμανία θα πρέπει να εγγυηθεί 190 δισ. ευρώ αντί των μέχρι τώρα 120. Σύμφωνα με τον κ. Σόιμπλε όλες οι αλλαγές για τη σταθεροποίηση του ευρώ θα πρέπει να εγκριθούν το αργότερο μέχρι τον Ιούνιο από τα εθνικά κοινοβούλια των χωρών της ευρωζώνης.

Με άλλα λόγια, τίποτε δεν είναι σίγουρο σχετικά με τον μηχανισμό ελεγχόμενων χρεοκοπιών που ετοιμάζει η ευρωζώνη. Ουσιαστικά παραπέμπεται στον Ιούνιο του 2011, αφού τα εθνικά κοινοβούλια αποφασίσουν την αυτοκατάργησή τους μέσα από την έγκριση του πακέτου της «οικονομικής διακυβέρνησης» που προωθείται.

Πιέζουν αφόρητα οι αγορές για... «λύση»

Στην πράξη η Γερμανία, πρωτίστως, αλλά και άλλες χώρες του «σκληρού πυρήνα» προσπαθούν να μεταθέσουν το όλο πρόβλημα για αργότερα.

Γνωρίζουν πολύ καλά ότι η δέσμευση στον μηχανισμό ελεγχόμενων χρεοκοπιών της ευρωζώνης μπορεί να ενθουσιάσει τους κερδοσκόπους και τις αγορές, αλλά θα σημάνει πολύ μεγάλα δημοσιονομικά βάρη ακόμη και για τις ισχυρές οικονομίες.

Γνωρίζουν επίσης ότι ο μηχανισμός αυτός, από τη στιγμή που θα αναλάβει την αγορά κρατικών ομολόγων και τη χρηματοδοτική στήριξη των υπό χρεοκοπία χωρών, θα αναγκαστεί αργά ή γρήγορα να καταφύγει στο ευρωομόλογο. 

Κάτι που με τη σειρά του θα ανεβάσει τα κόστη δανεισμού για οικονομίες όπως της Γερμανίας και θα κάνει αναγκαία την υιοθέτηση των παράλληλων ευρώ, δηλαδή του σκληρού ευρώ και μια σειράς μαλακών ευρώ στη χρεοκοπημένη περιφέρεια της ευρωζώνης. Κάτι που απ’ ό,τι φαίνεται επιθυμούν διακαώς οι αγορές.

Αυτή την αναβλητικότητα των ηγετών και των κρατών - μελών της ευρωζώνης εισέπραξαν και οι αγορές. Γι' αυτό από την επομένη άρχισαν να πιέζουν ξανά άγρια. Μεγάλη άνοδο σημείωσαν την Τρίτη τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων στην Ελλάδα, αλλά και στην Ιρλανδία. 

Το spread στον 10ετή τίτλο ενισχύθηκε κατά 25 μονάδες περίπου, καθώς οι επενδυτές ανησυχούν για το ενδεχόμενο να μην συμφωνήσουν άμεσα οι χώρες της Ε.Ε. στη λύση - πακέτο για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους. Ανησυχούν δηλαδή για τη διαφαινόμενη αναβολή για τον Ιούνιο και φυσικά θεωρούν αδιανόητη την αναμονή έως το 2013.

Αβεβαιότητα

«Δεν έχουν φτάσει ακόμα σε συμφωνία για τον σημερινό (προσωρινό) μηχανισμό. Κάνουν μικρά βήματα κάθε φορά. Υπάρχει ακόμα έντονη αβεβαιότητα», είπε στο Bloomberg οικονομολόγος της Rabobank Groep. Το επιτόκιο στο ελληνικό 2ετές ομόλογο σκαρφάλωσε μέχρι το 14,91%, σημειώνοντας την υψηλότερη άνοδο από τις 9 Μαρτίου, ενώ αργότερα υποχώρησε ελαφρά στο 14,85% με άνοδο 0,41% (41 μονάδες βάσης).

Κι όλα αυτά την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση αντιμετωπίζει έντονο ταμιακό πρόβλημα με το έλλειμμα να φτάνει τα 1,8 δισ. ευρώ αυτόν τον μήνα, χωρίς να μπορεί να το ανακουφίσει ούτε καν με έκδοση εντόκων γραμματίων. Θυμίζουμε ότι η σχεδιασμένη έκδοση για τον Μάρτιο αναβλήθηκε αμέσως μετά τη «μεγάλη επιτυχία» της έκτακτης συνόδου της 11ης του μηνός.

Κι έτσι αυτή τη «μεγάλη επιτυχία» της κυβέρνησης θα την πληρώσουν η υγεία με την ακόμη μεγαλύτερη ασφυξία των δημόσιων νοσοκομείων, η παιδεία με περισσότερες περικοπές και κλεισίματα σχολείων, οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι, αλλά και γενικότερα η λειτουργία του Δημοσίου. Εν αναμονή νέων χειρότερων μέτρων και «παρεμβάσεων» προς όφελος των δανειστών, κατ' επιταγή των εκκαθαριστών της χώρας και των τοποτηρητών του πολύτιμου ευρώ.