Το ευρώ μάς κάνει... Αργεντινή

Στ. Κουβελάκης: Η πρόταση για παύση πληρωμών και έξοδο από το νόμισμα

Από την Ελευθεροτυπία

Συνέντευξη στον Μωυσή Λίτση

Σε «αργεντινοποίηση» της Ελλάδας οδηγεί η εφαρμογή του Μνημονίου, υποστηρίζει ο διδάκτωρ Πολιτικής Φιλοσοφίας στο King's College του Λονδίνου, Στάθης Κουβελάκης, μέλος της Πρωτοβουλίας Πικονομολόγων για «παύση πληρωμών - έξοδο από το ευρώ».

«Η πρόταση για παύση πληρωμών και έξοδο από το ευρώ είναι ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος να τεθεί το θέμα της παραγραφής μέσω διαπραγματεύσεων του μεγαλύτερου μέρους του χρέους», τονίζει, απαντώντας σε ερωτήσεις της «Ε» μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. «Έξοδος από το ευρώ σημαίνει έξοδος από έναν μηχανισμό που ρίχνει όλο το βάρος των πιέσεων του διεθνούς ανταγωνισμού στο εργασιακό κόστος και που οδήγησε σε μια ανισόρροπη ανάπτυξη, με ατροφική παραγωγική βάση».

Ο Στ. Κουβελάκης μετέχει με μια πλειάδα Ελλήνων και ξένων αγωνιστών της Αριστεράς (οικονομολόγων, πανεπιστημιακών πολιτικών διανοητών) στη Διεθνή Διάσκεψη εναντίον του Μνημονίου κυβέρνησης ΔΝΤ - Ε.Ε., που οργανώνει από χθες – και συνεχίζεται σήμερα το απόγευμα – το Αριστερό Βήμα Διαλόγου και Κοινής Δράσης στο Πάντειο.

Μήπως η πρόταση για παύση πληρωμών και έξοδο από το ευρώ, αντί να βελτιώσει, επιδεινώσει την κατάσταση και προκαλέσει στην ελληνική οικονομία και κοινωνία φαινόμενα τύπου Αργεντινής;

Αυτό που οδηγεί στην "αργεντινοποίηση" της χώρας είναι η εφαρμογή του Μνημονίου, με την επακόλουθη βαθιά ύφεση, τη διάλυση των κοινωνικών κατακτήσεων, το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας και την κατάλυση κάθε έννοιας δημοκρατίας και λαϊκής κυριαρχίας. Και όλα αυτά χωρίς καν να είναι σε θέση να λύσει το θέμα του δημόσιου χρέους.

Η πρόταση για παύση πληρωμών και έξοδο από το ευρώ είναι ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος να τεθεί το θέμα της παραγραφής μέσω διαπραγματεύσεων του μεγαλύτερου μέρους του χρέους. Η στάση πληρωμών ειδικότερα δίνει μεγάλη διαπραγματευτική ισχύ σε αυτόν που παίρνει την πρωτοβουλία μιας τέτοιας απόφασης, ειδικότερα όταν χρωστάει πολλά και είναι σε θέση να προκαλέσει αισθητή ζημιά στους πιστωτές.


Έχει το κόστος του

Οπωσδήποτε έχει ένα κόστος, λόγω των αναταραχών που αναπόφευκτα προκαλεί στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και καθιστούν εξάλλου αναγκαία την εθνικοποίησή του. Αυτή η αναταραχή όμως πρέπει να συγκριθεί με αυτήν που ήδη προκαλεί, και θα προκαλέσει στο μέλλον, η σημερινή καταστροφική πορεία.

Επιπλέον η πρότασή μας διαθέτει δύο ισχυρά πλεονεκτήματα: γλιτώνει άμεσα τον δημόσιο προϋπολογισμό από το βάρος των τόκων εξυπηρέτησης του χρέους, που αναμένεται να ανέλθουν το 2011 σε 7% του ΑΕΠ, δηλαδή όσο σχεδόν και το δημόσιο έλλειμμα. Και ανταποκρίνεται κυρίως σε μια στοιχειώδη αίσθηση δικαίου ότι δεν πρέπει να πληρώνουν για την κρίση οι εργαζόμενοι και οι λαϊκές τάξεις. Γι' αυτό είναι και μια λύση στην οποία κατέφυγαν κατ' επανάληψη κυβερνήσεις που αντιμετώπισαν έντονη κοινωνική πίεση από τα κάτω.

Έξοδος από το ευρώ δεν σημαίνει και ραγδαία υποτίμηση του εθνικού νομίσματος; Δεν θα κληθούν οι εργαζόμενοι μέσα από μία δεύτερη υποτίμηση να πληρώσουν το κόστος της κρίσης του ελληνικού καπιταλισμού, βοηθώντας στην ουσία τα «αφεντικά» τους που ενισχύουν έτσι την ανταγωνιστικότητά των επιχειρήσεών τους;

Η ερώτησή σας μου γεννά την εξής απορία: πιστεύετε ότι η παραμονή στην ευρωζώνη, σε ένα μόρφωμα που καθηλώνει τους μισθούς και εντείνει την πόλωση μεταξύ χωρών του κέντρου και περιφέρειας στο εσωτερικό του, βοηθάει στο παραμικρό τους Έλληνες εργαζόμενους να ξεφορτωθούν τα αφεντικά τους; Η Ελλάδα, με διαχρονικά υψηλότερες του μέσου όρου της ευρωζώνης πληθωριστικές πιέσεις, εντάχθηκε με σαφώς υπερτιμημένη ισοτιμία στο ενιαίο νόμισμα, χάνοντας έτσι τη δυνατότητα αναπροσαρμογής της στο μέλλον.

Έξοδος από το ευρώ σημαίνει λοιπόν έξοδος από έναν μηχανισμό που ρίχνει όλο το βάρος των πιέσεων του διεθνούς ανταγωνισμού στο εργασιακό κόστος και που οδήγησε σε μια ανισόρροπη ανάπτυξη, με ατροφική παραγωγική βάση.

Σίγουρα δεν μας απαλλάσσει ως τέτοια από τον καπιταλισμό, διευκολύνει όμως την ανατροπή των συσχετισμών σε όφελος των δυνάμεων της εργασίας και ωθεί προς έναν άλλο τύπο ανάπτυξης. Γι' αυτό εξάλλου και η παραμονή πάση θυσία στο ευρώ είναι στρατηγική επιλογή της άρχουσας τάξης, τόσο της ελληνικής όσο και αυτής όλων των υπόλοιπων χωρών της ευρωζώνης.

Δεν υπάρχει κίνδυνος να επιστρέψουμε σε καθεστώς ανταγωνιστικών υποτιμήσεων σαν αυτών της δεκαετίας του '30 που πυροδότησαν την ενίσχυση του εθνικισμού στην Ευρώπη;

Ο πόλεμος των ισοτιμιών απορρέει από την τροπή που παίρνει η διεθνής καπιταλιστική κρίση. Η ανάκαμψη του τραπεζικού δανεισμού και των επενδύσεων χαρτοφυλακίου από τις αναπτυγμένες προς τις αναπτυσσόμενες χώρες το 2009-10 οδηγεί σε άνοδο των ισοτιμιών των τελευταίων ως προς το δολάριο. Άρα απειλεί τις εξαγωγές και την ανάκαμψη. Η δε πτώση του δολαρίου οδηγεί σε άνοδο του γεν και του ευρώ, τα οποία λειτουργούν ως καταφύγιο αξίας.

Η παραμονή μικρών και σχετικά πιο αδύναμων χωρών, όπως η Ελλάδα, στο ευρώ, δηλαδή σε ένα νόμισμα που λόγω των βάσεων πάνω στις οποίες έχει δημιουργηθεί (προτεραιότητα σε χαμηλό πληθωρισμό και αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία), τείνει να είναι "ισχυρό", δηλαδή υπερτιμημένο, σημαίνει μεγιστοποίηση των πιέσεων που δέχονται οι μισθωτοί και κλιμάκωση του κοινωνικού ντάμπινγκ.

Είναι σαφές ότι οι χώρες που διαθέτουν το όπλο της εθνικής νομισματικής πολιτικής διευκολύνονται στο να περιορίσουν τις επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης. Κλασικό παράδειγμα είναι η Κίνα, η οποία ελέγχει στενά τις κεφαλαιακές ροές και δεν επιτρέπει την άνοδο της ισοτιμίας που θα έπνιγε τον παραγωγικό τομέα.


Ένα παγκόσμιο κίνημα

Γιατί όχι ένα πανευρωπαϊκό κίνημα παραγραφής του χρέους των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου σαν αυτό της δεκαετίας του '90 για τις χώρες του Τρίτου Κόσμου;

Ένα διεθνές κίνημα παραγραφής του χρέους είναι αναγκαίο και έχει νόημα κατ' αρχήν στις χώρες που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα με κάποια οξύτητα. Η Ελλάδα δεν είναι στην ίδια θέση με την Ολλανδία, αλλά είναι βέβαια πιο κοντά στον ευρωπαϊκό Νότο και, από αυτήν την άποψη, με εκτός Ευρώπης χώρες. Μου φαίνεται αδιανόητο να συγκροτηθεί ένα τέτοιο κίνημα στη λογική της μεταρρύθμισης της Ε.Ε. ή του καλού ευρώ.

Το κυριότερο όμως είναι ότι η πρόταση για μονομερή στάση πληρωμών, συνέπεια της οποίας είναι και η έξοδος από το ευρώ, και ένα τέτοιο διεθνές κίνημα, είναι απολύτως συμπληρωματικά.

Οι λαοί της Λατινικής Αμερικής κινητοποιήθηκαν για πολλά χρόνια ενάντια στον ζυγό του χρέους, ενίοτε με συντονισμένο τρόπο, τα κινήματα αυτά όμως είχαν αποτέλεσμα μόνο όταν συγκεκριμένες εθνικές κυβερνήσεις (όπως του Κίρχνερ στην Αργεντινή ή του Κορέα στο Εκουαδόρ) πήραν μονομερείς πρωτοβουλίες άρνησης αποπληρωμής του χρέους, δίνοντας κατ' αυτόν τον τρόπο αποφασιστική ώθηση στον κοινό αγώνα.

Ο πραγματικός διεθνισμός είναι αυτός που αρθρώνει το εθνικό με το διεθνές επίπεδο, και κατανοεί την πολιτικά καθοριστική σημασία του πρώτου.