Οι κίνδυνοι του νομισματικού πολέμου

Από την Die Zeit (σε μετάφραση από την Αυγή)

● Η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας μείωσε πάλι την Τρίτη τα επιτόκια για να υποτιμήσει κι άλλο το γιεν.

● Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ εκφράζουν όλο και συχνότερα την αγωνία τους για την αδυναμία του κινεζικού νομίσματος κι αρχίζουν να παίρνουν τα πρώτα πολιτικά μέτρα για να φρενάρουν τις κινεζικές εξαγωγές.

● Ταυτόχρονα η Ταϊλάνδη, η Βραζιλία και άλλες αναπτυσσόμενες χώρες έχουν αναγγείλει ότι θα κάνουν το παν για να μην ανατιμηθεί το νόμισμά τους.

● Γιατί τόσος πανικός; Ποιο είναι το πρόβλημα με την υποτίμηση των νομισμάτων;

Εάν μια χώρα υποτιμήσει το νόμισμά της, τότε οι εξαγωγές της γίνονται φθηνότερες και οι εμπορικοί εταίροι της αγοράζουν περισσότερα από τα προϊόντα της. Αυτό βοηθά και την ανάπτυξή της και τη διατήρηση ή την αύξηση των θέσεων εργασίας. Είναι λοιπόν λογικό στα χρόνια της ύφεσης και της ανεργίας οι χώρες να θέλουν να «μαλακώσουν» το νόμισμά τους.

Μια άλλη επίπτωση της υποτίμησης είναι ότι ακριβαίνουν τα εισαγόμενα προϊόντα, με αποτέλεσμα να προτιμούν οι άνθρωποι τα ντόπια και να ενισχύουν έτσι την ανάπτυξη, αλλά και τον πληθωρισμό.

Όσο θετικές είναι οι επιπτώσεις για τη χώρα που κάνει την υποτίμηση τόσο προβληματικές είναι για τους εμπορικούς εταίρους της. Κι αυτό διότι κάθε υποτίμηση πάει πακέτο με την ανατίμηση – άρα το ακριβότερο νόμισμα – των άλλων.

Οι χώρες που βλέπουν το νόμισμά τους να ανατιμάται αποκτούν προβλήματα: τα δικά τους προϊόντα ακριβαίνουν, τα εισαγόμενα φθηναίνουν. Οπότε εισάγουν περισσότερο απ' όσο εξάγουν και μειώνεται η απασχόληση. Γι' αυτό και θεωρούν τη συστηματική υποτίμηση κήρυξη πολέμου. Και προσπαθούν να φρενάρουν με κάθε τρόπο τις φθηνές εισαγωγές.

Το αμερικανικό Κογκρέσο, για παράδειγμα, αποφάσισε να επιβάλει έξτρα δασμούς σε εκείνα τα προϊόντα που έρχονται από χώρες που κρατούν τεχνητά φθηνό το νόμισμά τους. Ακόμα κι αν δεν είναι σαφές αν και πότε θα αρχίσει να ισχύει αυτό, είναι ξεκάθαρο ότι αποτελεί ευθεία επίθεση στην Κίνα, που κρατά φθηνό το γουάν της. (...)

Τι πρέπει να γίνει για να σταματήσει ο νομισματικός πόλεμος; Δύο πράγματα: Πρώτον, πρέπει να συμφωνήσουν οι κεντρικοί τραπεζίτες και οι υπουργοί Οικονομικών ότι δεν θα προχωρούν μονομερώς σε υποτιμήσεις. Αυτό όμως δεν επαρκεί, καθώς στις χώρες του Βορρά η ανεργία είναι μεγάλη, οπότε μεγάλο είναι και το κίνητρο να στηρίξει κανείς ενεργά την ανάπτυξη. Σε τελική ανάλυση η υποτίμηση δεν είναι μόνο κίνηση έλλειψης αλληλεγγύης, αλλά ξεφουσκώνει και γρήγορα θα πρέπει να βρεθεί άλλος τρόπος να στηριχθεί η ανάπτυξη.

Επειδή τα επιτόκια των κεντρικών τραπεζών στην Ευρώπη και την Αμερική δεν μπορούν να μειωθούν περισσότερο, το μόνο που μένει στις κυβερνήσεις ως όπλο είναι η δημοσιονομική πολιτική – δηλαδή να κάνουν μεγαλύτερα χρέη.

Για την ώρα η πλειονότητα των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών στην Ευρώπη και την Αμερική προσπαθούν να μειώσουν τα χρέη τους και κάνουν οικονομίες. Έτσι η ζήτηση έχει μειωθεί κατακόρυφα. Ο μόνος λοιπόν που μπορεί να στηρίξει σήμερα τη ζήτηση είναι οι κυβερνήσεις. Μόνο εάν αυξήσουν τις δημόσιες δαπάνες θα ενισχύσουν την ανάπτυξη, χωρίς να πνίξουν τις άλλες χώρες.

Την ευθύνη της «ειρήνευσης», λοιπόν, την έχουν οι χώρες με τα μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα, η Γερμανία, η Ιαπωνία και η Κίνα. Εάν αυτές κάνουν μια πιο επιθετική δημοσιονομική πολιτική, και θα βοηθήσουν τις άλλες χώρες να μειώσουν τα ελλείμματά τους και θα αποτρέψουν επικίνδυνες συναλλαγματικές αναταράξεις. Μόνο αυτές μπορούν να αποτρέψουν τον νομισματικό πόλεμο.