Και τώρα στα χέρια των... αγορών!

Από Το Ποντίκι 28.7.2011 (απ' όπου και το σκίτσο του Soloup)

Μπορεί να φαίνεται περίεργο. Όμως, τώρα που καταλάγιασε η χρυσόσκονη των πανηγυρισμών της κυβέρνησης για το νέο πακέτο λιτότητας διαρκείας, οι αναλυτές διαπιστώνουν ότι η τύχη της Ελλάδας και η έκβαση του προγράμματος θα κριθεί από τις αγορές! Μάλλον, τελικά, δεν γλιτώσαμε απ' τα νύχια τους...

Πριν μπούμε στο παρασύνθημα, αξίζει να σημειώσουμε κάτι που εντέχνως η κυβέρνηση εμφανίζεται να αγνοεί: Ότι η συμφωνία της περασμένης εβδομάδας είναι πολιτική και δεν σημαίνει ότι εξασφαλίσαμε ήδη το νέο δάνειο. Δηλαδή οι διαπραγματεύσεις για τους όρους του δανείου δεν έχουν ακόμα αποφασιστεί και η κάθε χώρα δεν έχει πει ακόμα τι συγκεκριμένα ζητάει από την Αθήνα προκειμένου να βάλει το χέρι στην τσέπη.


Όλα αυτά ξεκινούν τώρα και θα ολοκληρωθούν τον Σεπτέμβριο μαζί με την κατάρτιση του μνημονίου Νο 2, που θα εμπεριέχεται στη νέα δανειακή σύμβαση.

Και μπορεί η κυβέρνηση να μετέφρασε το κείμενο των αποφάσεων στα ελληνικά όπως ήθελε, οι σκληροπυρηνικές χώρες όμως δεν αλλάζουν στάση. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση μετέφρασε τον όρο collaterals (εμπράγματες εγγυήσεις), που αναφέρεται στο τελικό κείμενο της συμφωνίας, σε «δίχτυ ασφαλείας» στο ελληνικό κείμενο (πράγμα που απαγορεύεται ρητά από τους κανονισμούς της Ε.Ε., γιατί οι μεταφράσεις πρέπει να είναι ακριβείς), όμως η ουσία δεν αλλάζει.

Η Φινλανδία, η Ολλανδία, η Σλοβενία και η Σλοβακία, με τη σιωπηλή υποστήριξη της Γερμανίας, θα ζητήσουν τις εμπράγματες εγγυήσεις και η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί ότι θα τις δώσει.


Οι λεπτομέρειες

Η κυβέρνηση, πάντως, επιμένει στην επικοινωνιακή παραπληροφόρηση προκειμένου να προχωρήσουν οι συζητήσεις για τη νέα δανειακή σύμβαση.

Βλέπουμε, λοιπόν, όλες αυτές τις μέρες ένα επικοινωνιακό τσουνάμι διαρροών για την πρωτοφανή επιτυχία της κυβέρνησης και ένα υπόγειο παιχνίδι μεταξύ του παπανδρεϊκού και του βενιζελικού περιβάλλοντος για το ποιος έβαλε το χεράκι του να κλείσει η συμφωνία.

Η αλήθεια όμως είναι κάπως διαφορετική. Η κυβέρνηση δεν είχε καμία δυνατότητα παρέμβασης ή ουσιαστικής διαπραγμάτευσης. Μάλιστα ο πρωθυπουργός μας ενημερώθηκε για το σχέδιο που υπήρχε στο τραπέζι, την ημέρα της Συνόδου! Οι διαπραγματεύσεις γίνονταν σε Βρυξέλλες, Φρανκφούρτη, Βερολίνο και Παρίσι και η Αθήνα ενημερωνόταν με συνοπτικές διαδικασίες.

Μέσα σε αυτήν την «πατερναλιστική» από τις αγορές ατμόσφαιρα αναμένεται να εξελιχθεί και η συνέχεια του δράματος καθώς οι αγορές είναι αυτές που θα αποφασίσουν αν η Ελλάδα θα είναι φερέγγυα χώρα μέσα στην ευρωζώνη ή εάν η ίδια η Ε.Ε. μας δείξει τον δρόμο της εξόδου από τη ζώνη του ευρώ:

1. Η απόφαση «σωτηρίας», για να υλοποιηθεί, προϋποθέτει ότι το χρέος θα ακολουθήσει πτωτική πορεία, και όχι αυξητική όπως γίνεται μέχρι τώρα. Επίσης μόνο εάν τηρήσουμε κατά γράμμα όλα όσα συμφωνήσαμε – και οι ιδιώτες επενδυτές ολοκληρώσουν με επιτυχία την ανταλλαγή ομολόγων – τότε το χρέος θα μειωθεί κατά 26 δισ. ευρώ.

Αν υπολογίσει όμως κανείς τις επίσημες ανακοινώσεις της τρόικας, το ελληνικό χρέος θα βρίσκεται στο 172% του ΑΕΠ το 2012, καλώς εχόντων των πραγμάτων. Η μείωση κατά 12% ή 26 δισ. λίγα πράγματα θα κάνει.

2. Παρά την καταρχήν θετική πρόθεση, υπάρχει τώρα μια αβεβαιότητα για τη συμμετοχή των τραπεζών και ασφαλιστικών ταμείων στο πρόγραμμα ανταλλαγής και μετακύλισης ομολόγων.

3. Κανείς δεν ξέρει ακόμα πόσα πραγματικά είναι τα χρήματα που θα λάβουμε από το νέο δάνειο. Το πρόγραμμα που έχει ανακοινωθεί, κάνει λόγο για 109 δισ. ευρώ, όμως δεν ξεκαθαρίζεται πόσα από αυτά είναι το πραγματικό ρευστό. Οι πληροφορίες πάντως λένε ότι το πραγματικό κονδύλι δεν ξεπερνάει τα 34 δισ. ευρώ και καλύπτει μόλις τις υποχρεώσεις μας να ξεπληρώνουμε τα παλιά δάνεια. Με άλλα λόγια, μας έδωσαν χρήματα που θα επιστραφούν στους δανειστές.

Εάν λάβουμε υπόψη ότι αυτό είναι το πραγματικό ποσό, τότε διαπιστώνουμε ότι η λειτουργία του κράτους θα γίνεται με συνεχείς δανεισμούς εντόκων γραμματίων μικρής διάρκειας και η βιωσιμότητα του εγχειρήματος στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στα έσοδα από τις αποκρατικοποιήσεις και τη συμμετοχή των ιδιωτών - τραπεζών.

4. Ο συνεχής εκτροχιασμός του προϋπολογισμού είναι, κατά τους αναλυτές, το μεγαλύτερο πρόβλημα για την επιτυχία του σχεδίου. Γιατί όλες οι κινήσεις και δηλώσεις κινούνται πάνω στη λανθασμένη επικοινωνιακή τακτική της κυβέρνησης ότι «η Ελλάδα έκανε αυτό που έπρεπε». Στην ουσία, δεν έχει γίνει τίποτα και ο προϋπολογισμός σημειώνει ήδη νέο έλλειμμα 4,5 δισ. ευρώ, που θα πρέπει να συμπληρωθεί με μέτρα.

Και εάν λάβει κανείς υπόψη ότι οι ιδιωτικοποιήσεις είναι ακόμα στα χαρτιά όπως και οι διαρθρωτικές αλλαγές, τότε τη μαύρη τρύπα θα κληθούν να καλύψουν τα λεγόμενα εύκολα μέτρα: αύξηση φορολογίας, έκτακτοι φόροι και μειώσεις μισθών και συντάξεων, βυθίζοντας έτσι τη χώρα σε βαθύτερη ύφεση.

5. Παρά τις εξαγγελίες της κυβέρνησης ότι η επόμενη αξιολόγηση της χώρας μας θα γίνει στις 16 Αυγούστου, τα τεχνικά κλιμάκια της τρόικας βρίσκονται από χθες στην Αθήνα και έχουν ήδη πιάσει δουλειά στο ΓΛΚ. Το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού εμφανίζει αύξηση 27,5% όταν σε ετήσια βάση προβλέπεται να μειωθεί κατά 3,9%, και οι ελεγκτές θέλουν να μάθουν ποια θα είναι τα νέα μέτρα. Επίσης αναμένεται να επιθεωρήσουν όλα τα υπουργεία και τους αρμόδιους φορείς ώστε να διαπιστωθεί πού θα εγκατασταθούν οι μόνιμοι ελεγκτές.

Οι αποκρατικοποιήσεις είναι πρώτες στο μενού γιατί η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί ότι θα φέρει στα ταμεία του κράτους 1,7 δισ. ευρώ έως το τέλος Σεπτεμβρίου, που προς το παρόν είναι άφαντα. Αυτό σημαίνει ότι η μαύρη τρύπα μπορεί να μεγαλώσει επικίνδυνα και να τινάξει τον προϋπολογισμό στον αέρα, μαζί και όλο το νέο πακέτο στήριξης.

6. Παρά τις διευρυμένες αρμοδιότητες που δόθηκαν στον προσωρινό μηχανισμό EFSF, δεν μπορούν να μπουν σε εφαρμογή εάν δεν επικυρωθούν από τα 27 Κοινοβούλια της Ε.Ε., με τον κίνδυνο να απορριφτεί από τη Βουλή των Φινλανδών.

7. Η συμφωνία της Συνόδου Κορυφής βασίζεται και πάνω στην προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα μπορέσει να αντλήσει 28 δισ. ευρώ από τις αποκρατικοποιήσεις έως το 2014. Σε περίπτωση που δεν τα καταφέρει, τίθεται σε νέα αμφισβήτηση η χρηματοδοτική της ανάγκη. Συνεπώς θα πρέπει η Ε.Ε. και το ΔΝΤ να καλύψουν και αυτή την τρύπα.

8. Το ΔΝΤ εξακολουθεί να τηρεί μια παράξενη στάση έναντι στην προοπτική να δώσει νέα κεφάλαια στην Ελλάδα. Και ενώ υπάρχει η δέσμευση στον μόνιμο μηχανισμό ESM για την καταβολή του 1/3 του δανείου από μέρους του Ταμείου σε όλα τα δάνεια που θα δίνονται σε χώρες της ευρωζώνης, η δέσμευση αυτή ισχύει από τον Ιούλιο του 2013. Γι’ αυτό και τώρα το ΔΝΤ κάνει «νερά».

Η νέα επικεφαλής Κριστίν Λαγκάρντ βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση στη Σύνοδο Κορυφής γιατί λάμβανε δύο διαφορετικά μηνύματα από το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ. Οι μεν Αμερικανοί και Ευρωπαίοι έδιναν το πράσινο φως για συμμετοχή του Ταμείου στο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας, οι αναδυόμενες χώρες και οι τεχνοκράτες του έδιναν κόκκινο!

Αυτό που προσπαθεί εδώ και μέρες να καλύψει η κυβέρνηση, με το ταξίδι του Ε. Βενιζέλου στην Ουάσιγκτον, είναι το γεγονός ότι η Βραζιλία και η Ινδία δεν θέλουν να ξαναδοθούν χρήματα στην Αθήνα γιατί οι μυστικές εκθέσεις για τη βιωσιμότητα του χρέους είναι ξεκάθαρα αρνητικές. Έτσι, αναμένεται να δούμε να βρεθεί η μέση λύση για ένα χαμηλό δάνειο της τάξεως των 5-8 δισ. ευρώ! Και με τους αυστηρότερους όρους που συνηθίζει να βάζει το ΔΝΤ.

Εδώ δημιουργείται πάλι το ερώτημα τι θα γίνει στη μικρή περίπτωση που το ΔΝΤ δεν συνδράμει. Θα κληθεί η Ε.Ε. να καλύψει και αυτή την τρύπα;

1. Σύμφωνα με τα ψιλά γράμματα της ανακοίνωσης της Συνόδου (που και πάλι η κυβέρνηση απέκρυψε), για να δοθεί και να εφαρμοστεί το νέο πρόγραμμα, η Ελλάδα πρέπει να παρουσιάσει πρωτογενές πλεόνασμα από το 2012! Ως διά μαγείας, δηλαδή, να εξαφανιστεί το έλλειμμα, η ύφεση και ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός και να πετύχουμε τέτοια ανάπτυξη που θα έρθουν τα πάνω κάτω μέσα σε έναν χρόνο. Η κυβέρνηση δεσμεύθηκε ότι θα το κάνει. Το θέμα είναι πώς.

Το ερώτημα που προκύπτει εδώ είναι τι είδους ασφαλιστικές δικλίδες θα βάλει η Ε.Ε. στη νέα δανειακή σύμβαση σε περίπτωση που δεν θα πετύχουμε πλεόνασμα το 2012.

2. Μια άλλη δέσμευση της κυβέρνησης (που επίσης αποκρύπτει) είναι ότι θα βάλει μέσα στην αναθεώρηση του Συντάγματος τον λεγόμενο δημοσιονομικό κανόνα (fiscal rule). Είναι όρος του νέου δανείου και, σύμφωνα με αυτόν, η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να διατηρήσει κάτω από το 3% το έλλειμμά της από το 2013.


Γερμανικό σχέδιο Β'

Όλα αυτά δημιουργούν ήδη ένα κλίμα αβεβαιότητας για το τι θα γίνει πραγματικά με την Ελλάδα. Οι ασάφειες που ήδη διαφαίνονται, οι διαπραγματεύσεις για τη νέα δανειακή σύμβαση που βρίσκονται σε εξέλιξη, η εμμονή της Ε.Ε. να συμφωνεί αποφάσεις με κενά, η αδυναμία της κυβέρνησης να υλοποιήσει σωστές αλλαγές και να κάνει στροφή στην ανάπτυξη, η επιμονή της κυβέρνησης να ακολουθεί ένα αποτυχημένο οικονομικό μοντέλο, φέρνουν τη χώρα μας πάλι στα χέρια των αγορών.

Και βάζουν πάλι τους οίκους αξιολόγησης στον χάρτη, καθώς τώρα ανά τρίμηνο θα κρινόμαστε για τις τάσεις του δημοσίου χρέους και του δημοσιονομικού ελλείμματος.

Όλα αυτά τα γνωρίζουν πολύ καλά οι Βρυξέλλες. Τα γνωρίζει πολύ καλά και το Βερολίνο. Όπως σας έχουμε γράψει στο παρελθόν, η Γερμανία εκπονεί σχέδιο πλήρους ελεγχόμενης πτώχευσης της χώρας μας σε περίπτωση που δεν καταφέρει να πετύχει τους δημοσιονομικούς στόχους. Απ’ ό,τι μαθαίνουμε, το σχέδιο έχει ολοκληρωθεί και βρίσκεται στα συρτάρια του Σόιμπλε που χθες μίλησε ξεκάθαρα για άρση της εθνικής μας κυριαρχίας (όση μας απέμεινε) ή έξοδο από το ευρώ.

Οι καλά γνωρίζοντες μιλούν για το λεγόμενο «test balloon» που έριξε ο σκληρός Γερμανός για να ταράξει τα νερά και να προειδοποιήσει για το τι έρχεται. Οι σκληροπυρηνικές χώρες θεωρούν ότι η Ελλάδα παραμένει απειλή για το ευρώ και, προκειμένου να διασωθεί το ευρωπαϊκό νόμισμα, δεν θα διστάσουν να μας δείξουν την πόρτα της εξόδου σε περίπτωση που αποδειχθούμε κακοί μαθητές ή αρνηθούμε την πλήρη διαχείριση της οικονομίας από την Ε.Ε.

Ο Σόιμπλε είπε και κάτι άλλο: Ότι δεν δίνεται λευκή επιταγή στον EFSF για να καλύψει όλες τις μαύρες τρύπες που θα έχει η Ελλάδα. Εάν λάβουμε υπόψη ότι για τις ασάφειες που αναφέραμε πιο πάνω η Ε.Ε. δεν είναι διατεθειμένη να βάλει το χέρι στην τσέπη για να τις καλύψει, τότε αντιλαμβάνεστε ότι το παιχνίδι (για τις αγορές) τώρα άρχισε...