Τοξικό προϊόν η γαλλική πρόταση για την Ελλάδα

Από τους Financial Times (via Euro2day)

Του Wolfgang Munchau

Ήταν εξαρχής εμφανές ότι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί θα κατέληγαν σε ένα πολύπλοκο χρηματοοικονομικό προϊόν για να αντιμετωπίσουν την κρίση. Εάν θέλεις να κερδίσεις χρόνο, τότε πρέπει να θολώσεις την κατάσταση, να παρακάμψεις τους κανόνες και να καταλήξεις στην τέλεια επιλογή, που δεν είναι παρά μία παραλλαγή μιας δανειακής υποχρέωσης με collateral. Απορώ γιατί άργησαν τόσο πολύ.

Δεν έχω αρκετό χώρο ώστε να εξηγήσω με σχήματα και βελάκια την πολυπλοκότητα της στρατηγικής με την οποία οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης θέλουν να εμπλέξουν τις ιδιωτικές τράπεζες στο νέο πακέτο στήριξης.


Θα προσπαθήσω το καλύτερο δυνατό με λέξεις: Εάν έχεις ένα ελληνικό ομόλογο που λήγει μέχρι τον Ιούνιο του 2014, θα πάρεις το 30% σε μετρητά και θα μετακυλίσεις το 70% σε 30ετείς κρατικούς ελληνικούς τίτλους. Οι Έλληνες θα πρέπει να πληρώσουν ετήσιο κουπόνι, ή επιτόκιο, μεταξύ 5,5% και 8%. Το ακριβές ποσοστό θα εξαρτηθεί από τη μελλοντική οικονομική ανάπτυξη.

Από τα κεφάλαια που θα λάβει, η Ελλάδα θα δανείσει το 30% σε ένα "όχημα ειδικού σκοπού", ένα ακόμη γνωστό δημιούργημα της χρηματοοικονομικής κρίσης. Το ταμείο θα επενδύσει σε κυβερνητικά ή άλλα θεσμικά ομόλογα με αξιολόγηση "ΑΑΑ" και θα εκδώσει 30ετές ομόλογο με μηδενικό κουπόνι. Στόχος του είναι να υπάρξει εγγύηση του αρχικού κεφαλαίου των 30ετών ελληνικών ομολόγων που μόλις αγόρασες.

Με αυτόν τον μηχανισμό περιορίζονται οι πιθανότητες ζημίας για τους ιδιώτες επενδυτές. Αν και υπάρχουν ακόμη παράμετροι αυτής της συμφωνίας που δεν έχουν διευκρινιστεί, οι πιθανότητες είναι πως οι ζημίες για τους ιδιώτες θα είναι μικρές συγκριτικά με την ονομαστική αξία των τίτλων που έχουν τώρα. Εάν είστε τυχεροί, μπορεί ακόμη και να αποκομίσετε κέρδη. Πιθανότατα, όμως, δεν θα είστε τυχεροί.

Ακόμη κι έτσι, όμως, θα είστε σε καλύτερη θέση από ό,τι αν πουλούσατε τους τίτλους σας σήμερα ή εάν η Ελλάδα χρεοκοπούσε. Πιο σημαντικό ακόμη είναι το γεγονός πως σας δίνεται η δυνατότητα να προσποιηθείτε ότι δεν καταγράφετε καθόλου ζημίες.

Σε οποιονδήποτε άλλον τομέα ανθρώπινης δραστηριότητας, όποιος αποδεχόταν ή – ακόμη χειρότερα – όποιος διατύπωνε μία τέτοια αισχρή προσφορά θα πήγαινε φυλακή.

Παρά ταύτα, η δομή αυτή δεν είναι τόσο πολύπλοκη όσο κάποια πιο εξελιγμένα προϊόντα που συναντήσαμε κατά τη διεθνή χρηματοοικονομική κρίση, όπως τα CDO. Εάν δαπανήσετε λίγο χρόνο για να την εξετάσετε, θα δείτε σχετικά γρήγορα πως αυτή η πολύπλοκη δομή δεν εξασφαλίζει τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα. Αντιθέτως, πρόκειται μάλλον για στήριξη του ιδιωτικού τομέα.

Επίσης, είναι αναπόφευκτο ότι η Ελλάδα κάποια στιγμή δεν θα μπορέσει να αποπληρώσει το τοκομερίδιο. Το επιτόκιο θα αγγίξει το 8% βάσει ενός σεναρίου καλής ανάπτυξης και το 5,5% βάσει ενός σεναρίου όχι και τόσο καλής ανάπτυξης. Σε κάθε περίπτωση η Ελλάδα δεν μπορεί να πληρώσει τόσο υψηλό επιτόκιο.

Όπως επισήμανε και ο Jeffrey Sachs την προηγούμενη εβδομάδα με άρθρο του στους Financial Times, εάν στόχος είναι πραγματικά η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, τότε το επιτόκιο θα πρέπει να μειωθεί στο 3%. Όσο πληρώνει και η Γερμανία για τα 10ετή της ομόλογα. Ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση, θα πρέπει να υπάρξει επιμήκυνση στη λήξη αυτών των τίτλων. Τίποτε από αυτά, ωστόσο, δεν έχει προταθεί. Το μόνο που υπάρχει είναι αυτό το μικρό και βρόμικο κόλπο.

Η πολυπλοκότητα του σχεδίου αποδίδεται στην ανάγκη να πειστούν οι οίκοι αξιολόγησης να μην κάνουν λόγο για χρεοκοπία στα ελληνικά ομόλογα. Η συμφωνία για το roll over των ελληνικών ομολόγων, από οικονομικής άποψης, δεν είναι τίποτε άλλο από ένα ομόλογο με collateral. Όλοι οι άλλοι ομολογιούχοι έχουν μειωμένη εξασφάλιση. Υπό κανονικές συνθήκες, οι οίκοι αξιολόγησης δεν θα δίσταζαν να κάνουν λόγο για χρεοκοπία στο ελληνικό χρέος.

Η λύση, λοιπόν, δεν ήταν άλλη παρά να δημιουργήσουμε μία πολύπλοκη δομή επιμένοντας ότι τεχνικά δεν αποτελεί ομόλογο με collateral, αλλά κάτι διαφορετικό που δεν έχει οριστεί.

Αυτό που δεν μπορώ να καταλάβω είναι γιατί να δεχτούν οι Έλληνες μια τόσο καταστροφική συμφωνία. Έκαναν το καθήκον τους την προηγούμενη εβδομάδα όταν ψήφισαν το νέο πρόγραμμα λιτότητας και τον εφαρμοστικό νόμο.

Η αποδοχή των όρων για τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα ουδέποτε ήταν μέρος της συμφωνίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Οι Έλληνες θα μπορούσαν, κατά συνέπεια, απλώς να αρνηθούν και να πετάξουν το μπαλάκι πίσω στα χέρια των Ευρωπαίων υπουργών Οικονομικών, που διασταυρώνουν τα ξίφη τους. Αμφιβάλλω ότι θα το πράξουν. Δείχνουν φοβισμένοι απέναντι στις επιπτώσεις μιας άμεσης χρεοκοπίας.

Παρ' όλα αυτά, εκτιμώ πως όταν γίνει πλήρως κατανοητό αυτό το ύπουλο επινόημα, τότε η πολιτική κατάσταση θα γίνει πολύ πιο δύσκολη και επικίνδυνη.

Και στη Γερμανία; Μετά τον τεράστιο σαματά για την ανάγκη εμπλοκής του ιδιωτικού τομέα, η Γερμανία κατάφερε να εξασφαλίσει αξιοθρήνητη συμμετοχή μόλις 2 δισ. ευρώ από τον μη κρατικό χρηματοοικονομικό κλάδο. Οι γαλλικές τράπεζες έχουν περισσότερες βραχυπρόθεσμες τοποθετήσεις από ό,τι οι γερμανικές και κατά συνέπεια μεγαλύτερη συμμετοχή.

Εάν θυμηθεί κανείς τη σκληρή ρητορική του Βερολίνου ως προς τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, δύσκολα θα πιστέψει πως αυτή η μικρή και φιλική προς τις τράπεζες συμφωνία θα μπορέσει, ως εκ θαύματος, να πάρει το πράσινο φως από την Bundestag. Η ταχύτητα με την οποία η γερμανική κυβέρνηση αλλάζει, αγεφύρωτες κατά τα άλλα, θέσεις είναι ιλιγγιώδης.

Μάθαμε από τη χρηματοοικονομική κρίση ότι δεν θα πρέπει να έχουμε μεγάλη εμπιστοσύνη στα πολύπλοκα χρηματοοικονομικά οχήματα με ακρωνύμια. Ακριβώς εκεί, όμως, οδεύουμε με αυτό το ευρωπαϊκό ισοδύναμο των τοξικών ενυπόθηκων CDO της χρηματοοικονομικής κρίσης.

Πλέον δεν πετάμε απλώς το μπαλάκι για αργότερα. Αυτό το μπαλάκι είναι γεμάτο εκρηκτικά.