Το χρέος περί το χρέος

Από την Αυγή της Κυριακής, 13.10.2010

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Το προφανές είναι να ασχοληθεί κανείς με τα τεκταινόμενα στον ΣΥΝ και τον ΣΥΡΙΖΑ. Τι θα κάνει η Ανανεωτική Πτέρυξ, προς τα πού θ' ανοίξει τις πτέρυγές της, πώς θα αντιδράσουν τα πτερωτά και τα εξαπτέρυγα των άλλων πτερύγων του ΣΥΝ, πότε επιτέλους θα ανοίξει τα φτερά της η αριστερά για να ξεφύγει από τη φυλακή του εαυτού της και την εξουθενωτική ομφαλοσκόπησή της.

Αυτό είναι το προφανές. Το λιγότερο προφανές είναι να ασχοληθεί κανείς με τα τεκταινόμενα στον άλλο πόλο της αριστεράς, που θεωρητικά κάνει πάρτι στον Περισσό, γιατί θεωρεί ότι έχει την ευκαιρία να κερδίσει ζωτικό χώρο στις μαύρες τρύπες του αντίπαλου δέους. Θ' ασχοληθώ με το δεύτερο.


Την περασμένη Τετάρτη, κι ενώ κυβέρνηση και ΜΜΕ αποδύονταν σε μια προσπάθεια να πείσουν ότι, επιτέλους, υπάρχουν «καλά νέα», με δηλώσεις πίστης στην αξιοπιστία της Ελλάδας από αξιωματούχους του ΔΝΤ, από τον Ρομπόι, τον Τρισέ, ακόμη και από την επάρατη Standard & Poor's, η γενική γραμματέας του ΚΚΕ έκανε μια δήλωση που ακούστηκε προφανής, αν και δεν ήταν.

«Το χρέος που υπάρχει και τα ελλείμματα, χάριν των οποίων έγινε το Μνημόνιο, εμείς δεν τα αναγνωρίζουμε και δεν πρέπει να τα αναγνωρίσει και ο ελληνικός λαός, διότι δεν τα προκάλεσε ο ελληνικός λαός», είπε η Αλέκα Παπαρήγα σχολιάζοντας τις δηλώσεις Παπακωνσταντίνου περί ικανοποιητικής υλοποίησης του Μνημονίου.

Ο «Ριζοσπάστης», την επομένη, έκανε πρωτοσέλιδο τη δήλωση αυτή. Κι αυτό προφανές φαίνεται. Αλλά δεν είναι και τόσο, αν λάβει κανείς υπόψη ότι είχαν προηγηθεί δηλώσεις της γ.γ. του ΚΚΕ, αρθρογραφία και σχόλια, στα οποία η μεν απειλή χρεοκοπίας αντιμετωπιζόταν ως «φόβητρο» και όχι ως υπαρκτός κίνδυνος, οι δε προβληματισμοί για αναδιαπραγμάτευση του χρέους, μερική διαγραφή του ή ολική άρνησή του τσουβαλιάζονταν όλοι στη λογική «διαχείρισης του καπιταλισμού».

Επειδή η σημασία φωλιάζει στ' ανύποπτα, ένας συστηματικός και επιστημονικά άρτιος υποστηρικτής της άρνησης του χρέους εδώ και αρκετούς μήνες, ο οικονομολόγος Δημήτρης Καζάκης, ανάρτησε στο Διαδίκτυο μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορική ανάλυση για το πώς εδώ και 160 χρόνια το κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα αντιμετωπίζει το ζήτημα του χρέους (βλέπε στη διεύθυνση http://www.stopcartel.info/2010/06/08/3506.html).

Φαίνεται ότι τα νεανικά μας περάσματα από τον μαρξισμό και την ιστορία των κινημάτων ήταν πολύ φευγαλέα και επιδερμικά για να έχουν συγκρατήσει αυτή τη «λεπτομέρεια». Κι όμως, από την εποχή της Λίγκας των Κομμουνιστών και των επαναστάσεων του 1848 στην Ευρώπη μέχρι την Οκτωβριανή Επανάσταση, την Ελλάδα του Μεσοπολέμου ή τη Λατινική Αμερική των επεμβάσεων και των Ριγκανόμικς, η άρνηση του χρέους αποτέλεσε μια σταθερά του εργατικού και του αριστερού κινήματος. Είναι απορίας άξιο, λοιπόν, γιατί σήμερα αντιμετωπίζεται με δέος, ως ταμπού.

Το πιο ενδιαφέρον από αυτά τα (ξανα)διαβάσματα του Μαρξ, του Ένγκελς, του Λένιν ή του Τρότσκι είναι πως αυτοί οι μακρινοί μας ιδεολογικοί πρόγονοι εμφανίζονται απίστευτα κοντινοί στο σύγχρονο πρόβλημα, καθώς είχαν διακρίνει τα αντιτιθέμενα συμφέροντα που κρύβονται πίσω από τις νομικές, τεχνικές αποχρώσεις μιας διευθέτησης του χρέους.

«Αν οι δημοκράτες ζητούν τη ρύθμιση των κρατικών χρεών, οι εργάτες πρέπει να απαιτήσουν την κρατική χρεοκοπία» γράφει το 1850 ο Μαρξ, εννοώντας ως χρεοκοπία την άρνηση πληρωμής του χρέους για λογαριασμό της κοινωνικής πλειοψηφίας.

Σήμερα έχουμε πνιγεί σε μια θάλασσα σύγχυσης των όρων. Για αναδιαπραγμάτευση χρέους ή «κούρεμά» του μιλούν οικονομολόγοι - εκπρόσωποι των δανειστών, χρεοκοπία προεξοφλεί το 73% επενδυτών σε δημοσκόπηση του Bloomberg, κρατική πτώχευση, ακόμη και διάλυση της Ευρωζώνης προβλέπουν οι «γκουρού» του Σίτι στο Λονδίνο, ως εις Άδου Κάθοδον παρουσιάζει η κυβέρνηση μια στάση πληρωμών, υποχρεωτική όμως τη θέλει για τους απείθαρχους της Ευρωζώνης το αφεντικό της Bundesbank Άξελ Βέμπερ, για άρνηση πληρωμής του χρέους μιλάει κι ένα τμήμα (πολύ μικρό ίσως) της αριστεράς.

Αποκλείεται όλοι αυτοί να εννοούν το ίδιο πράγμα, αν και όλοι συνηγορούν υπέρ μιας «τεχνικά» εφικτής λύσης. Αλλά, φυσικά, το πρόβλημα δεν είναι τεχνικό. Είναι βαθιά πολιτικό, ιδεολογικό, ταξικό. Συμπυκνώνονται σ' αυτό όλες οι κοινωνικές αντιθέσεις της ύστατης εκδοχής του καπιταλισμού, πολύ διαφορετικού και πολύ πιο πολύπλοκου μεν από την εποχή του Μαρξ, αλλά απαράλλακτου στη βασική του αντίθεση ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία.

Τι άλλο αποδεικνύει το γεγονός ότι το κεντρικό εργαλείο που επιλέγουν οι πολιτικές ελίτ της Ε.Ε. για να εγγυηθούν τις αξιώσεις των δανειστών είναι η βίαιη και μαζική υποτίμηση και απορρύθμιση της εργασίας;

Επομένως αυτή η αξιοσημείωτη ρητορική μετατόπιση της αριστεράς και ιδιαίτερα του ΚΚΕ στο θέμα του χρέους περιέχει μια ευκαιρία, μια προσδοκία και μια δοκιμασία.

Με αποδεδειγμένη (αρνητικά, στον πανικό των γκισέ) την ευαισθησία της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας στο θέμα, με αποδεδειγμένο και τον πανικό της εξουσίας ακόμη και στη ρητορική της «πτώχευσης» (βλέπε ποινικοποίηση της «φημολογίας»), η αριστερά οφείλει έναν συστηματικό, επιστημονικό, οργανωμένο διάλογο εδώ και τώρα για το πρόβλημα - καταλύτη των εξελίξεων.

Οφείλει στους εργαζόμενους, στη νεολαία, στα στρώματα που πλήττονται από τον ολετήρα του Μνημονίου ένα σαφές, ενωτικό, κεντρικό πολιτικό αίτημα, που θα βγάλει τον κόσμο από την απελπισία, τη μοιρολατρία, την ατομική λύση. Κάθε άρνηση σ' αυτό το ελάχιστο είναι εκ του πονηρού.