Πρόταση για παύση πληρωμών και έξοδο από το ευρώ

Από το EMEA Business Monitor

Της Ειρήνης Κοσμά

Παύση πληρωμών και έξοδο από το ευρώ ζητούν με κείμενο υπογραφών 430 Έλληνες οικονομολόγοι και πανεπιστημιακοί. Το κείμενο επισημαίνει ότι: «Η προσφυγή στο μισητό ΔΝΤ ισοδυναμεί με κοινωνικό όλεθρο γιατί θα προκαλέσει έκρηξη της φτώχειας και συνεχή μέτρα λιτότητας, καθώς η ύφεση θα οδηγεί σε συνεχή συρρίκνωση τα δημόσια έσοδα».

Ο Λεωνίδας Βατικιώτης, διδάκτορας του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Πάντειου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, μέλος της Συνέλευσης Αντιπροσώπων του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και της Πρωτοβουλίας Οικονομολόγων και Πανεπιστημιακών για παύση πληρωμών και δημοσιογράφος, εκφράζει την πεποίθηση ότι το μέλλον θα είναι ζοφερό, όσο η Ελλάδα συνεχίζει να εξυπηρετεί το δημόσιο χρέος.


ΕΜΕΑ: Πώς η Ευρωζώνη οδηγήθηκε το 2010 στη μεγαλύτερη κρίση που γνώρισε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο;

Λ. Βατικιώτης: Η κρίση που ξέσπασε στην Ευρωζώνη δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία, όσο και αν η προηγούμενη του Κ. Καραμανλή διασκέδαζε τις ανησυχίες μιλώντας για «θωρακισμένη οικονομία» ή η σημερινή κυβέρνηση, όσο ήταν στην αντιπολίτευση, έκανε ότι δεν γνώριζε. Η κρίση στην Ευρωζώνη, όπως και σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο, προήλθε από την κατάρρευση της φούσκας της αγοράς ακινήτων στις ΗΠΑ.

Στη συνέχεια πέρασε τον Ατλαντικό υπό τη μορφή της δημοσιονομικής κρίσης. Συνέβη ειδικότερα όταν τα κράτη ανέλαβαν να σώσουν τις τράπεζες δίνοντάς τους υπό την μορφή εγγυήσεων αλλά και ρευστού πακτωλούς χρημάτων. Η Τράπεζα της Αγγλίας πρόσφατα υπολόγισε ότι ΗΠΑ, Βρετανία και Ευρωζώνη έδωσαν στις τράπεζες 14 τρισ. δολ., ποσό που ισούται με το 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Στην Ελλάδα Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ έδωσαν στους τραπεζίτες 28 δισ. ευρώ.

Ποια στοιχεία διαφοροποιούν την ελληνική κρίση από την ευρωπαϊκή; Γιατί η Ελλάδα είναι η μοναδική, τουλάχιστον προς το παρόν, χώρα - μέλος της Ευρωζώνης που προσέφυγε στο μηχανισμό στήριξης;

Η ιδιαιτερότητα της ελληνικής οικονομίας σχετίζεται με τις δομικές αδυναμίες της. Να σας θυμίσω ότι κάθε κρίση της παγκόσμιας οικονομίας στην Ελλάδα μεταφραζόταν με χρεοκοπία. Αυτό έγινε με την κρίση του 1875, όπως και με την κρίση του 1929-30.

Η Ελλάδα προσέφυγε στον μηχανισμό στήριξης κατόπιν πολιτικής απόφασης της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου, που επωμίζεται και την τεράστια ιστορική ευθύνη για την κοινωνική οπισθοδρόμηση που φέρνει η προσφυγή, όπως και για την πρωτοφανή στα μεταπολεμικά χρονικά αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων που περιλαμβάνεται στο μνημόνιο.

Η Ελλάδα μπορεί να είναι η μοναδική μέχρι στιγμής χώρα που προσέφυγε, αλλά πολλές ακόμη χώρες αντιμετωπίζουν οξύτατα προβλήματα και το ενδεχόμενο προσφυγής τους θεωρείται πιθανό – παρά τις επίσημες διαψεύσεις. Αναφέρομαι ειδικότερα στην Ισπανία. Πρόβλημα έχει επίσης η Πορτογαλία, η Γαλλία, η Αγγλία, η Ιταλία κι άλλες χώρες, όπως βεβαιώνουν τα υψηλά τους χρέη και ελλείμματα και τα υψηλά επιτόκια που πληρώνουν για να δανειστούν.

Ήταν αναπόφευκτη αυτή η προσφυγή;

Όχι βέβαια! Η κυβέρνηση μπορούσε να προσφύγει σε εσωτερικό δανεισμό – κάτι που δεν έκανε για να μην πληγούν οι τράπεζες. Μπορούσε να απευθυνθεί σε άλλα οικονομικά κέντρα, όπως η Ρωσία, οι αραβικές χώρες και πολύ περισσότερο η Κίνα που καλύπτει τις δανειακές ανάγκες και της ίδιας της Αμερικής.

Μπορούσε να είχε απορροφήσει τη ρευστότητα που είχε προσφερθεί σε εκδόσεις ομολόγων στην αρχή του έτους, όταν ήδη είχαν αρχίσει να συγκεντρώνονται τα σύννεφα πάνω από την Ελλάδα κι οι εκδόσεις στις οποίες είχε προχωρήσει το ελληνικό δημόσιο ήταν επιτυχείς κι είχαν υπερκαλυφθεί.

Μπορούσε τέλος να ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να μας δανείσει με ευνοϊκούς όρους, τους ίδιους δηλαδή όρους με τους οποίους δανείζει τις εμπορικές τράπεζες, παραβιάζοντας το Σύμφωνο Σταθερότητας. Κάτι που έκανε στη συνέχεια η ΕΚΤ, όταν με την απόφαση της 9ης Μαΐου, ξεκίνησε να αγοράζει ομόλογα των κρατών μελών της ευρωζώνης.

Θεωρείτε πιθανό το ενδεχόμενο πτώχευσης της ελληνικής οικονομίας και τι συνέπειες θα είχε μια τέτοια εξέλιξη για την πλειοψηφία των πολιτών της χώρας;

Το ενδεχόμενο πτώχευσης της ελληνικής οικονομίας τίθεται όλο και πιο έντονα από τις ίδιες τις οικονομικές ελίτ που επέβαλλαν την προσφυγή στο ΔΝΤ. Κυρίως όμως η πτώχευση θεωρείται θέμα χρόνου στην περίπτωση που εφαρμοστεί το μνημόνιο συνεργασίας με το ΔΝΤ που ψήφισε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ (με λαμπρή εξαίρεση τρεις βουλευτές που φάνηκαν να τιμούν την ψήφο του ελληνικού λαού), το ΛΑΟΣ και η Ντόρα Μπακογιάννη.

Στο μνημόνιο αναφέρεται ότι το δημόσιο χρέος σε δύο χρόνια θα εκτιναχθεί στο επίπεδο του 149% του ΑΕΠ. Αν οι περίφημες αγορές μας οδήγησαν στο ΔΝΤ με ένα χρέος της τάξης του 115%, τότε τι θα κάνουν με ένα χρέος της τάξης του 149%; Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει ότι το ζητούμενο του μηχανισμού στήριξης της ελληνικής οικονομίας ήταν να δοθεί ένα περιθώριο χρόνου για να ξεφορτωθούν τα ελληνικά χαρτιά οι γερμανικές και γαλλικές τράπεζες που κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού χρέους.

Υποστηρίζετε ότι η στάση πληρωμών και η έξοδος από το ευρώ με υποτίμηση θα έβγαζε την ελληνική οικονομία από το σημερινό αδιέξοδο. Σε τι διαφοροποιείται η πρότασή σας από την παύση πληρωμών - πτώχευση;

Εμείς, ως Πρωτοβουλία Οικονομολόγων - Πανεπιστημιακών, κατ' αρχήν υποστηρίζουμε ότι η προσφυγή στο ΔΝΤ θα σημάνει εκτίναξη της φτώχειας και της ανεργίας και χρεοκοπία της χώρας. Απέναντι σε αυτό το ζοφερό μέλλον της κατάργησης των συντάξεων, των συνεχών μειώσεων των μισθών και συντάξεων και της διάλυσης της δημόσιας υγείας και παιδείας εμείς αντιπροτείνουμε ότι σήμερα είναι εφικτή και αναγκαία μια γενναία αναδιανομή του κοινωνικού πλούτου προς όφελος των εργαζομένων.

Αυτός ο στόχος δεν μπορεί να ικανοποιηθεί όσο η Ελλάδα συνεχίζει να εξυπηρετεί ένα δημόσιο χρέος, που το έχει μάλιστα ξεπληρώσει αλλεπάλληλες φορές στο παρελθόν, κι όσο η Ελλάδα συνεχίζει να συμμετέχει στη ζώνη του ευρώ, που έχει μεταφέρει την χάραξη της νομισματικής πολιτικής μακριά από την Αθήνα και τις πολιτικές αντιπαραθέσεις. Κυρίως όμως η νομισματική ενοποίηση ευθύνεται για την σάρωση του ελληνικού εμπορικού ισοζυγίου από τη Γερμανία και την απώλεια δεκάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας στην μεταποίηση.

Μια τέτοια εξέλιξη δεν θα απειλούσε την ανάπτυξη και πώς θα αντιμετωπιζόταν ο κίνδυνος να οδηγηθούμε σε μια κλειστή οικονομία;

Προφανώς η Ελλάδα στερείται των αναγκαίων μεγεθών που θα της επέτρεπαν να αναπτυχθεί μόνη της. Ακόμη όμως και να μπορούσε, δεν θα έπρεπε να αποκοπεί από τον διεθνή περίγυρο. Το ερώτημα όμως είναι υπό ποιους όρους θα συντελεστεί η αναγκαία διασύνδεση της ελληνικής οικονομίας με τον έξω κόσμο.

Οι προηγούμενες κυβερνήσεις έκρυψαν ότι οι όροι που επέβαλαν με την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ το 1981 και στην Ευρωζώνη δέκα χρόνια πριν, τελικά, καταδίκαζαν την ελληνική οικονομία σε αργό θάνατο (αρκεί να δει κανείς που έχει οδηγηθεί η γεωργία και η βιομηχανία) και τους εργαζόμενους σε έναν ακόμη πιο αργό και βασανιστικό θάνατο.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο (αμοιβαία επωφελών όρων) δεν μπορούν να αποκλειστούν ακόμη και νομισματικές ενοποιήσεις, αρκεί να γίνουν με χώρες που έχουν παρόμοιο επίπεδο παραγωγικότητας της εργασίας (όπως οι μεσογειακές ή οι βαλκανικές για παράδειγμα) κι όχι με χώρες όπως η Γερμανία, που προκάλεσαν την χρεοκοπία.

Η Ε.Ε. φαίνεται πως στρέφεται προς μία συντηρητική αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης, με συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, σε σχέση με τις ΗΠΑ που επενδύουν στην ανάπτυξη και στην ενίσχυση του κράτους πρόνοιας. Πώς εξηγείτε αυτή την «αντιστροφή» των ρόλων στην παγκόσμια οικονομική σκηνή;

Η αντιστροφή εξηγείται στη βάση της επιλογής της Γερμανίας να εξυπηρετήσει πριν απ’ όλα τα συμφέροντα του δικού της χρηματοπιστωτικού τομέα. Σε αυτό τον βωμό θυσιάζονται οι Έλληνες αλλά κι οι Γερμανοί εργαζόμενοι, που έχουν δεχθεί εξ ίσου δραματικές περικοπές στους μισθούς και τις συντάξεις τους κι ακόμη πιο δραματικές μειώσεις στο υποδειγματικό – κάποτε – κράτος πρόνοιας.

Δυστυχώς όμως και στις ΗΠΑ η κατάσταση φαίνεται να αλλάζει προς το χειρότερο. Η παραίτηση του υπεύθυνου για τον κρατικό προϋπολογισμό από το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ (αναφέρεται στο πρωτοσέλιδο των Financial Times το Σαββατοκύριακο 26-27 Ιούνη) φέρνει στην επιφάνεια την σύγκρουση που γίνεται με τα «γεράκια των ελλειμμάτων», όπως εύστοχα τους έχει αποκαλέσει ο νομπελίστας Πολ Κρούγκμαν.

Η απόφαση δε των ηγετών των 20 ισχυρότερων κρατών του κόσμου το ίδιο Σαββατοκύριακο στο Τορόντο του Καναδά για μείωση των ελλειμμάτων σε δύο χρόνια στο μισό προοιωνίζεται μια βαθιά ύφεση για τα επόμενα χρόνια σε όλο τον κόσμο, με δραματικές κοινωνικές επιπτώσεις.